Yma y’n dowlen an seythen ma:

• Kovyans Craig Weatherhill neb a verwis nans yw pymp bledhen.
• Nowodhow an Seythen
• Nowodhow an norvys Keltek gans Jerry Sethir
• Mars eus ha mar pydh gans Nicholas Williams

Kanow an seythen ma

• “Ogh, penndra vyghan” – Tir ha tavas
• “Delynyer Hendhyskans” – Matthi ab Dewi
• “Kan ha Diskan” – Hwerydh Coadeg
• “An hos loos coth” – Brenda Wootton ha Dick Gendall
• “Oll avel onan” – Brother Sea
• “Hyns tramm” – Kewbanda
• “Old hand in hand” – Cam Kernewek
• “Mar menta sewya” – Naked Feet

Nowodhow an Seythen

Esel Senedh Sen Stevan dhe Gammbronn ha Resrudh, Perran Moon, re leveris gwarnyans dh’y wovernans awos an polisi digresennans.

Ev a vynn ethola erbyn Laghen Digresennans Pow Sows mar kwra kesunya Kernow ha Dewnens.

Ev a lever bos edhom a laghen digresennans Kernow a’y honan.

***

Bagas punk Bob Vylan a vydh ow seni yn Kernow nessa mis wosa sorr erbyn performyans yn Gool Glastonbury.

Ny vynn an bobel ow restra Boardmasters gasa an bagas dhe goodha kynth esa garm dhyworth Bob Vylan ow leverel “mernans, mernans dhe’n IDF”… henn yw Fors Difresya Ysrael.

Y fydh bord kummyasow Konsel Kernow ow kul taswel kummyas Boardmasters awos bos tewlys an bagas hwath.

***

Yth esa dyfyk dowr dhe Enys Bryher an seythen ma awos piben derrys.

Dowr Soth West a dhanvonas jynner neb a wrug oberi dres an nos may fe ewnhes.

Peswar ugens person yw trigys war an enys – byttegyns, yma kemmys moy a bobel ena ow kodriga avel havysi.

***

Res vydh treghi dhe’n dor teyr limwedhen yn Aberfala.

Konsel Kernow a lever bos res pores dhedha y wul awos devar laghyl.

Yth esa lies person y’n dre ow protestya dhe sawya an gwydh yn Fordh Trelawney.

***

Henn yw oll an seythen ma – y fydh moy nessa seythen

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – Kembra Warlinenn

Roesweyth nowydh a dhiskwedhvoaw art re beu gwrys rag gul ertach artweythyek Kembra unnik ha kevoethek hedhadowwa yn kemmyniethow.

An roesweyth yw henwys CELF; Diskwedhva Art Kevoes Kennedhlek Kembra, hag y amkan yw dhe ledanhe hedhas dhe oberennow artweythek y’n kuntelles kennedhlek avel rann a geskowethyans gans Amgueddfa Cymru, Lyverva Gennedhlek a Gembra ha’n Konsel a Artys a Gembra.

Skoedhys vydh an keskowethyans gans Governans Kembra, ha dre’n etek mis usi passys CELF re wrug towl a arghasans rag gwellhe an isframweyth dell eus y’n eur ma a naw diskwedhva, y’ga mysk; Kresenn Artys Aberystwyth, Diskwedhva Art Glynn Vyvyan yn Swansea, Mostyn yn Llandudno, Diskwedhva Art ha Gwithti Kasnewydd, Oriel Davies yn Trenowydh, Oriel Myrddin yn Karmardhen, Oriel Plas Glyn Weddw yn Llanbedrog, Kresenn Kref Ruthyn ha Storiel yn Bangor.

Kadores anserghek CELF, Mandy Williams Davies, a leveris: ‘Artweyth kevoes a yll gweres orthyn gans an govynnow bras a-dro dh’aga honanieth avel kennedhel, an draow yw a-vri dhyn ha’n tuyow mayth esen ni ow mos. Der dasfurvya hedhas dhe artweyth kevoes, CELF a vynn gul dhe art kevoes rann greffa a vewnans pub-dydhyek ha yeghes.’

Ffion Rhys a Gresenn Artys Aberystwyth a leveris: ‘Kresenn Artys Aberystwyth yw prout dhe vos rann an dowlenn CELF a wra gweres orthyn dhe dhri an kuntelles kennedhlek a art kevoes nes dh’aga goslowysi. Ni a grys bos artys neppyth rag pubonan, ha CELF a’gan gweres gul gwir an gwelesigeth na.’

Yn Iwerdhon – Argemmynner Galway

Údarás na Gaeltachta, ow kesoberi gans Pennskol Galway, re dheklaryas arghasans rag dew arghas wosa-gradhesik a dheg milvil Euro a bub, rag studhoryon owth ombrofya yn towlenn an Pennskol MA yn Towlenna hag Avonsyans y’n mis Gwynngala ow tos.

An ragdres arghas wosa-gradhesik a veu lonchys yn kynsa, yn dew vil peswar warn ugens, hag y amkan yw dhe skoedhya gradhesigyon a gews Iwerdhonek ha gansa didheuryans yn avonsyans sostenadow yn ranndiryow an Gaeltachta.

Keffrys ha perthyans-oberi talvosek gans Údarás na Gaeltachta, an arghasow a vydh gasa ombroforyon sewen dhe gavoes gwelyow yn chalenjyow towlenna unnik yn kemmyniethow an Gaeltacht, yn arbennik an re yn avonsyans erbysiethek, kowethasek, adhyskansek, kowethas-yethoniethek ha gonisogethek.

Doktour Thérèse Conway, lewores a’n MA yn towlenna hag avonsyans dhe Bennskol Galway a leveris: ‘A res vydh y’n termyn a dheu kavoes towloryon a gonvedh an gettesten unnik a ranndiryow yeth vinorita. An arghasow pur hel ma a vydh provia arghans rag dew Iwerdhoneger a vydh dyski an pyth yw res dhe omworra gans an ranndiryow unnik ma.

Yn Alban – Scotsman

Protestyans a vydh gwrys y’n pennseythun ma dhe Ynys Mull a-dro dhe studh an gonis kowbal, gans menystrys ow pos kuhudhys a vos bodhar.

Kesskedhek Kowbal Mull hag Iona re dhisklaryas i dhe brotestya dy’Sul dhe Graignure dhe Ynys Mull.

An protestyans yw tybyans a negyswas teythyek Michelle Devlin. Hi a leveris bos an diwettha tra, kyns ervira protestya, o an ervirans gans Governans Alban erbynn komprehendya Mull hag Iona a-ji yn y Arghas Negys Nerthek a beswar poynt peswar milvil peuns.

Ms Devlin, yw perghennores Koffiji an Kay Peulyow y’n porth dhe Dobermory, a leveris: ‘Ny allav vy krysi bos hemma studh an dra, mayth yw res dhyn mos war an stret gans bordow rag assaya kavoes gonis kowbal fydhyadow elvennek.’

An gonis re dheuth ha bos gweth drefenn an penn-worhel devnydhys rag an gonis Mull dhe Iona dhe vos lehes y wonis drefenn gossen dhe vos kevys yn dafar goredhommek yn hwithrans blydhynyek. Dalgh an gorhel a veu lehes dhe bymp ha dew ugens den ha’n kowbal a veu eylworras dhe’n gonis Oban dhe Lochboisdale hag yw kosella, ow kasa an gonis Mull hag Iona gans dalgh lehes ogas dhe dhalleth an seson tremenysi.

Yn kettermyn, Governans Alban a erviras erbynn komprehendya Mull hag Iona y’ga thowlenn dhe astiveri negysyow rag gwethheans an gonis.

Yn Manow – Manow Hedhyw

Y tehwel fest korev, sider ha jenevra y’n vlydhen ma dhe’n ostel a-vri Sulby Glen wosa ardak.

Hemm a vydh an kynsa warn ugens hwarvos ha tus a-dhiworth oll a-dreus an ynys a vydh kuntell yn Sulby rag assaya nebes diwosow.

Mis Gortheren mil, naw kans, trydhek ha peswar ugens o an kynsa fest ha rakhenna yth yw an fest an duryadowwa yn Manow. An hwarvos a dallethas dy’Mergher, an hwetegves a vis Gortheren hag y fydh pesya bys dy’Lun an kynsa warn ugens.

Nebes an korevow yw kavadow y’n vlydhen ma yw ‘Hos Glas’, korev gwannliwek, Ros Stegys, IPA a beswar poynt dew kansrann hag Exmoor, peswar poynt tri kansrann, korev hwerow gans liw kestenenn ha blas leun.

Ostes dhe’n ostel, Rosie Christian, re beu y’n negys etek ha dew ugens blydhen, hag y’n ostel eth ha dew ugens blydhen.

Hi a leveris: ‘Diwotti korev-gwir on ni, ytho an hwarvos yw pur dhe-les drefenn bos chons dhe brenoryon a vlasa korevow nyns eus y’ga diwotti teythyek.’

Yma y’n dowlen an seythen ma:

• Liesyethor Richard Simcott
• Nowodhow an Seythen
• Nowodhow an norvys Keltek gans Jerry Sethir
• Symas hag appys gans Nicholas Williams
• Kekeffrys ha hemma, yth eson ni ow kovhe bewnans Sue Ellery-Hill neb a verwis y’n seythen yw passys.

Kanow an seythen ma

• “Kan Vora” – Trev Lawrence
• “Farwel” – Brenda Wootton ha Dick Gendall
• “The fiddling ladies” – The Chieftains
• “War lann an gover” – James Hawken
• “Ros Veur” – Bolingey Troylers
• “Calish luck ew oll adro” – Jon ha Phili Mills
• “Kernow” – Graham Sandercock

Nowodhow an Seythen

Dew berson re beu kemerys gans an kreslu awos i dhe grysi bos drogoberow omynvroans. Lies ajenteth eth dhe drigva yn Kammbronn gans Bagas Drogober Restrys Soth West. Res o Rosweyth Tredan Kenedhlek mos di ynwedh awos bos kevys ena gwivrow deantel.
***
An kreslu a lever na vydhons ow pesya gweythresow erbynn hen-gonsler Konsel Kernow. Louis Gardner a wrug terri koden omwul an konsel hag ev esel an kabynet rag an erbysyeth. Ny wrug ev deklarya bos les dhodho pan esa ev owth approvya gront dew kans mil peuns dhe Borth Efanvos Kernow… kyn hwrug ev amyttya soodh nowydh ena nebes dydhyow kyns. Yth esa krodhvol dhe’n kreslu… byttegyns i re leveris aga hwithrans dhe dhos dh’y benn.
***
Yma dew ayrambo dhe Gernow lemmyn. An nessa a veu delivrys dhe Dewynblustri agynsow. Tyllys veu wosa appel Heli2 neb a sevis dew vilvil peuns poynt eth pymp.
Dres veu dhe Gernow dhyworth Itali wosa bos gorfennys yn Gloucester.
***
Govynys yw dhe berghenoryon negys yn Kernow aga thybyansow war doll tornyaseth rag Kernow. Yma Vysyt Kernow ow hwithra an kas rag ri gorthyb kesunys war an mater.
Dell hevel, a pe approvys, spenys via an mona rag offsettya tornyaseth ha gans tacklow kepar ha eylgylghya ha trenyans rag pobel yowynk leel.
***
Henn yw oll an seythen ma – y fydh moy nessa seythen.

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – Kannas Kembra

Yma kastell Cyfarthfa yn Merthyr Tydfil ow solempnya y dhew gansves pennbloedh y’n vlydhen ma, hag yma skila arall dhe solempnya ynwedh – Ranndir Ertach Cyfarthfa a vydh degemmeres peswar poynt pymp milvil a beunsow, rag gul oberennow gwitha yniadow, a vydh gweres surhe y studh pell y’n termyn a-dheu. Governans Kembra ha Konsel Konteth Merthyr Tydfil a vydh ri dew poynt dew pymp milvil, der an gonis kyrghynnedh istorek, henwys Cadw, rag ewnhe kottha rann Kastel Cyfarthfa, keffrys ha difres Pont-y-Cafnau, hag yw leverys bos an kottha pons hyns-horn a horn y’n norvys.

Kastel Cyfarthfa a veu drehevys yn mil, eth kans, pymp warn ugens, avel trigva-deylu an nessa William Crawshay a wrug rychys dre’n diwysyans horn.

Myrthyr o tyller a’n moyha a-vri y’n norvys rag an diwysyans horn a-dhiworth mil eth kans, bys mil, eth kans ha tri ugens, hag yma yn Ranndir Ertach Diwysyek Cyfarthfa nebes an traow yw an moyha a-vri yn Kembra oll, y’ga mysk an kastel, gweythva horn ha’n pons.

Yn Iwerdhon – RTE

Y fydh vyajya bagas a ilowydhyon yowynk a-dhiworth Limerick dhe Vienna rag Fest Bagas-Ilewydhyon a’n Norvys y’n seythun ma. Deg warn ugens esel yowynk an Bagas-Ilewydhyon Stevell Iwerdhon, hag yw selys yn Pennskol Limerick a vydh seni towlenn a ilow yw deskrifys avel ughelhwansek hag amovyek gans aga ledyer Tasmine Plowman. Y’ga mysk y fydh ilow gans Sam Perkin, Arthur Duff, Strauss, Holst ha Dvorjak.

An fest, a vydh gwrys diworth dy’Mergher an nawves a vis Gortheren bys dhe’n peswardhegves, hag y fydh klassow gans profesoryon a-dhiworth Pennskol a Ilow hag Artys Gwrythyansek yn Vienna.

Gerry Keenan, Pennsoedhek Pennskol Limerick a leveris: ‘Ni a vydh pesya maga roas, aweni govenek, ha gul fordhow rag tus yowynk ha’ga vyaj der ilow re dhallathas chanjya aga bewnans ha’ga hemmynieth seulabrys. An gwirvos i dhe vos war wariva keswlasek a dhiskwedh an nerth a spas, an krevder a omwrians, hag an welesigeth a-ji yn towlennow adhyskansek Bagas-Ilewydhyon Limerick.

Yn Alban – STV

Gorhelgarth kennedhlegys Ferguson Marine re waynyas kevambos dhe dhrehevel rannow rag gorhel-bresel Morlu Ryal. An kevambos gans negys defens BAE Systems a wra ober gans an gorhelgarth dhe wul rannow strethurek rag HMS Birmingham – gorhel an towl Eghenn hwegh warn ugens.

Ger-da an gorhelgarth re beu kisys gans kudynnow a-dro dhe wul kowbalow rag CalMac a-gysow y’ga mysk ardagow hir ha gorbassya towlow-arghansek. Ha soedhogyon an gorhelgarth a leveris an ober dhe vos pur a-vri hag i owth assaya kavoes ober nowydh rag an negys.

An towl Eghenn hwegh warn ugens a vydh ri dhe’n Morlu Ryal galloes bresel gorthlester-sedhi an moyha avonsys yw kavadow y’n norvys.

Yma’n kynsa pymp a eth gorhel ow pos drehevys y’n eur ma. Yn pub gorhel yma ogas tri ugens rann strethurek yw drehevys warbarth yn gorhelgarth BAE Systems yn Govan kyns bos lonchys ha prevys.

Yn Manow – Manow Hedhyw

Bagas yowynk dons a-dhiworth Manow re beu dewisys rag donsya y’n Fest Dons Kennedhlek ‘Udance’ y’n kynsa tro. Bagas Yowynk Dons Manow re beu gelwys dhe wul rann y’n fest a dri dydh a dhalleth dhe’n pympes warn ugens a vis Gortheren dhe Sadler’s Wells yn Loundres hag yw tybys bos an brassa solempnyans a dhons gans tus yowynk y’n UK oll.

Ynwedh, bagas ilow gwerinek ‘Scran’ a-dhiworth Manow re beu gelwys dhe seni y’n fest Ilow rag Yowynkneth yn Birmingham, Pow Sows.

Y fydh tri dydh a ilow-bew gans dewdhek mil bagas yowynk, keur, ha bagas-ilewydhyon diworth tylleryow a-dreus Manow ha’n UK. I a vydh seni yn tylleryow a-dro dhe Birmingham.

Yn ‘Scran’, yma ilowydhyon ynter trydhek ha seytek bloedh hag i a vydh seni ilow gwerinek yn mysk bagasow erell ow seni ilow Nihonek, Sowsnek, Karybiek hag Eyndek.

Kanow an seythen ma

• “Naw mab hardh” – Fool’s Rock
• “An hos loos koth” – Brenda Wootton ha Dick Gendall
• “Puirt a beul/Snug in a blanket” – Capercaillie
• “Mebyon Geevor” – Chris Terry
• “Huna ha difuna/Mordonnow” – Matthi ab Dewi
• “Sledgehammer” – Captain Darling
• “Delyow Sevi” – Richard Trethewey & Bagas Brest Kammbronn
• “Mars owgh hwi lowen” – System Son Kernow gans Frances Bennett
• “Eus Keus” – Gwenno
• “Tarosvannow” – Kewbanda
• “An lanow/Cornish Girls” – Davey ha Dyer
• “Kernow” – Graham Sandercock

YMA Y’N DOWLEN MA

Nicholas Williams – John Frum

Kanow an seythen ma

• “Da yw an bewnans” – Bolingey Troyl Band
• “Bora Govenek” – Alice Allsworth
• “Does dim mwy o win” – Dorcas
• “Ar bugel lazhet” – An tri dipop
• “An lader” – Ray Chubb
• “An woen dhu” – Mamvro
• “Boscastle Breakdown/Zeak Waltz” – Old Lone Gin Band
• “Ros Senar” – Pol Jenkin
• “Enep fettow el” – Skwardya
• “Duw Genes” – Molly Biscoe
• “Spyrys Agan Tir” – Phil Knight

YMA Y’N DOWLEN MA

Nicholas Williams – John Frum

Kanow an seythen ma

• “Da yw an bewnans” – Bolingey Troyl Band
• “Bora Govenek” – Alice Allsworth
• “Does dim mwy o win” – Dorcas
• “Ar bugel lazhet” – An tri dipop
• “An lader” – Ray Chubb
• “An woen dhu” – Mamvro
• “Boscastle Breakdown/Zeak Waltz” – Old Lone Gin Band
• “Ros Senar” – Pol Jenkin
• “Enep fettow el” – Skwardya
• “Duw Genes” – Molly Biscoe
• “Spyrys Agan Tir” – Phil Knight

YMA Y’N DOWLEN MA

• Mark Trevethan – Gool Media
• Jerry Sethir
• Nicholas Williams – About
• Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

• “Tresor” – Gwenno
• “Fly cellar / Hevva” – Radgel
• “Kan Kernow Divres” – Tir ha Tavas
• “Lymbo” – Rosie Crow
• “Maggie May’s Dubpipe” – System Son Kernow
• “Three Spires’ Set” – Leski
• “Etek ha dew ugens” – Asteveryn
• “Kernow bys vycken” – Skwardya

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Yn Kembra – Kembra Warlinen

Yma drehevyans spas-soedhva yn Baya Kerdydh ow pos dasfurvys y’n eur ma rag provia chiow konsel nowydh. An drehevyans Scott Harbour, deg ha peswar ugens mil meter pedrek y vraster re beu prenys gans Konsel Kerdydh a-dhiworth kowethas avonsya tir Rightacres.

Orth kost a eth warn ugens poynt pymp milvil a beunsow, an Konsel a wra ober rag provia y’n drehevyans eth ha tri ugens rannji rag gobrennans fast, an brassa rann anedha rag teyluyow avel rann strateji an Konsel dhe dhyghtya orth fowt euthyk a jiow affordyadow. An Konsel a vydh degemmeres perghennorieth a’n drehevyans gans tri warn ugens rannji kowlwrys dhe benn an seythun ma. Oberennow rag kowlwul an rannjiow erell yw towlennys dhe vos gwrys kyns diwedh an vlydhen ma.

Keffrys hag oberi a-ji y’n drehevyans, an Konsel a wra dasnowydhhe tu a-ves dhodho.

A-ji y’n drehevyans y fydh keffrys rannjiow ha spas-soedhow, gans spas kenwerthek dhe’n leur a-woeles.

Kannas an konsel a leveris: ‘An Konsel re brenas drehevyans soedhva Scott Harbour yn Baya Kerdydh avel rann agan gorthyp ter dhe’n goredhomm chiow, gans amkan a ynkresshe yn skon an provians a jiow ughel aga gnas y’n sita.’

Yn Iwerdhon – Dassenyans Cork

Hyns Gonisogeth Gwariek sita Cork a vydh dehweles yn y bympes hav y’n vlydhen ma, wosa bos lonchys dhe Dhydh Gwari Keswlasek UNESCO y’n dy’Meurth ow tos. Hag y’n vlydhen ma y fydh thema a ‘dhiskudhans’.

Y feu gwrys yn kynsa yn Cork yn blydhen dew vil, onan warn ugens rag assaya gul dhe spasow a ertach hag istori nebes hedhadowwa rag fleghes.

Y fydh mappa gwiw rag fleghes may hyll teylyuyow gul ugens gweythrans ha kuntelles stamp dhe bub tyller, y’ga mysk displegvaow, gwithtiow ha tirnosow.

Avel gidyer a-dro dhe’n hwarvosow oll, y fydh Bláithín an bedrevan, maskot an hyns, a vydh kudhys yn pub le ha gweres orth tus dhe dhigelmi gidyansow ha kavoes gwirvosow a-dro dhe ertach hag istori Cork.

Y fydh gwrys an hyns a-dhiworth mis Gortheren bys mis Gwynngala hag y fydh kemmysk a dylleryow a wonisogeth hag ertach, y’ga mysk; Aspiansva Dhinas Mendhu, an Gwithti Amanynn, Prison Sita Cork, Dinas Elizabeth, Plas Nano Nagle, Diskwedhva Glucksman, Penneglos Sen Fyn Barre, Tour ha Klegh Shandon, Dowrweythyow Cork Koth keffrys ha parkow ha tylleryow erell rag kroust haval orth Park Fytzgerald, An Lough ha Park an Skathva.

Ughelboyntys an hwarvosow y’n vlydhen ma a vydh; kavoes kres an milhyntal dhe Benneglos Sen Fyn Barr, dyski skila Kornow Cork dhe Withti Poblek Cork ha chevisya gwari-bord yn Lyverva Sita Cork.

Yn-dann kewsel yn lonchyans an hwarvos, Mer-Arloedh Cork, Dan Boyle, a leveris: ‘Pes da ov vy dhe weles an Hyns Gonisogeth Gwariek ow tehweles dhe Cork yn y bympes blydhen.’

Dyghtyer ‘Let’s Play Cork’, Martin O’Donoghue, a leveris: ‘An hyns ma yw keslinel gans assays ollvysel dhe avonsya gwari avel rann a res a dhisplegyans fleghes.’

Yn Alban – Kannas Alban

Gonis kyttrin nowydh re beu lonchys rag dyghtya orth gorholeth heb bleynyans diworth godrigoryon a vynn godriga orth Lynn Ness. Konsel an Ugheldiryow re wrug gonis keworransel rag treusperthi tus dhiworth kres sita Aberdin bys dhe Dores. An gonis yn-dann niver ‘tri mann dew A’ a vydh gwrys a-dhiworth dy’Lun bys dy’Gwener.

An gonis ‘tri mann dew’ y’n eur ma a gemmer tus dres Dorres bys Foyers may hyllons i godriga orth Dowrlamm Foyers; dowrlamm marthys gans koedh a gans ha dew ugens troes-hys yn islonk, hag y hyllons i rosya a-hys an hyns war an vre ryb Lynn Ness.

Konsellor Ken Gowans, Kadoryer Kessedhek Erbysieth hag Isframweyth, a leveris: ‘Awos niver heb bleynyans a wodrigoryon…ni re wrug an gonis keworransel ma dre’n seson hav. Henn a ri termyn lowr dhedha kerdhes a-hys glannow teg Lynn Ness owth assaya gweles an euthvil gohelus na.’

Yn Manow – Manow Hedhyw

An goel ilowek ‘Yn Chruinnaght’ a vydh gwrys dhe’n kynsa warn ugens dhe’n seythves warn ugens a vis Gortheren y’n vlydhen ma. An kynsa goel a veu gwrys yn mil-naw kans etek ha tri ugens ha selys veu orth tybyans a dhallathas yn mil, naw kans peswar warn ugens dhe solempnya an gevrennow gonisogethek ynter Manow, Iwerdhon, Alban, Kembra, Kernow ha Breten-Vyghan, hag ynwedh dhe enora gwreydh down keltek Manow.

An brassa hwarvos a vydh gwrys yn Peel; treveglos-pyskessa teg dhe’n arvor west, mes y fydh hwarvosow erell yn Sen Jowan ha Douglas, gans hwegh dydh a ilow, kan, arethow, boes ha diwes ha kreftow, meur anedha yw heb kost. Y fydh ynwedh skol-hav yn Yeth Manow.

Y fydh bandow a-dhiworth Kernow ow performya y’n vlydhen ma; Band Annie Baylis ha The Brim.

Nowodhow an Seythen

Derivas erbysiethek an chanseller re beu delivrys gans Rachel Reeves – Byttegyns nag esa travyth ynno rag Kernow. Eseli senedh omma yw serrys ha leverel agan bos ankevys. An governans a lever bos nebes mona avisys kyns pell rag arghow erel.
***
Seythen vysi o yn nowodhow an taves. Kensa, Gwenno eth dhe skol yn Lannvorek ha dyski Kernewek dhe fleghes dre gana. Hi a dhyskas dhedha “Eus Keus”. Nena, argemmynnys veu towlen wydhyow nowydh y’n taves rag fleghes. Rath a’n Fordh Veur yw treylyans a lyver meuraswonnys. Yma lev Ed Rowe y’n kartoun ma.
***
Fylm adro dhe dhen a Druru neb a verwis yn Ukrayn re waynyas pewas. An fylm yw henwys Lammor Ifarn ha holya ober Chris Parry. Ev a veu ledhys hag ev ow sawya pobel trigys y’n kaslann. Gwaynya pewas Rockie a wrug wosa ervirans an vreusysi.
***
Resyas skath-wolya re wrug dehweles dhe Gernow arta wosa dew ugens bledhen.
An resyas trihorn misyek yw dashenwys an Trihorn Keltek hag a dhallathas nans yw seythen yn Aberfala. Kensa prys yw y vos synsys omma wosa mil-naw-kans-hwegh-ha-peswar-ugens. An skathow a wra dehweles dhe Aberfala ugensves an mis ma.

Henn yw oll an seythen ma – y fydh moy nessa seythen.

YMA Y’N DOWLEN MA

• Korrgowser ygor – Esther Johns, Loveday Jenkin ha Gari an Gov (Skeusen gans Barney Carver)
• Jerry Sethir
• Nicholas Williams – Vlahas po romanyon
• Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

• “Hayle hop/Chy Ambel/Upton Towans” – Henavek (tonyow Len Davies)
• “Dalmore” – Paul Mounsey
• “Maggi Me” – John Bolitho
• “Delyow Sevi” – Changing Room
• “Eles hweg” – Graham Sandercock
• “Hwath moy” – Tallessyn Grenfell-Lee
• “Jyg Seythyn” – Asteveryn
• “Feri Tregi” – System Son Kernow gans Jon Mills – ton dhyworth ‘Tregajorran” gans Neil Davey
• “Fordh dhe Dalvan” – Skwardya

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Yn Kembra – Kembra Warlinen

Gorsedh Kembra re dhyllis an rol a dus a vydh enorys y’n solempnyans y’n Eisteddfod Maes dhe amal Wrexham y’n vlydhen ma.

Y fydh degemmerys onan ha dew ugens den, seyth warn ugens yn gwisk glas ha peswardhek yn gwisk gwyrdh. Oll anedha yw henwys ‘Druid’ a-dhia dhew vil ha dewdhek ha liw aga gwisk a dhiskwedh sojet aga ober.

Yn mysk an dus enorys y’n vlydhen ma y fydh gwarier Mark Lewis Jones a wrug rann a dhyskador yeth Kembra dhe Bennsevik Karlo y’n fylm ‘An Kurun’ ha Kapten Kanadi yn Star Wars: The Last Jedi. Genys veu yn Rhosllannerchrugog ogas dhe Wrexham, ev re wrug rann yn kevresyow pellwolok ‘Un Bore Mercher’, ‘Dal y Mellt’ hag ynwedh ‘Game of Thrones’. Keffrys ha bos enorys ev a vydh Lewydh Enorek an Eisteddfod y’n vlydhen ma.

Den a-vri arall y’n rol yw Rhun ap Iorwerth yw Esel Senedh Kembra a-barth Enys Mon ha ledyer Plaid Cymru a-dhia dhew vil tri warn ugens. Kyns dos ha bos esel an senedh ev o onan a’n jornalysi an gwella aswonnys yn Kembra. Ynwedh ev re beu kochyas tus yowynk orth klub rygbi Llangefni. Dew a’y gowetha a vydh degemmerys, jornalysi ynwedh; Dewi Llywyd o presentyas politek S4C dre dheg warn ugens blydhen, ha Dylan Jones.

Nebes soedhogyon an Orsedd a vydh enorys ynwedh; Kerys Jones, gidyores der deg ha dew ugens blydhen, Dylan Wynn Jones (gelwys ‘Dylan Karavans’) drefenn ev dhe ordena park karavan an eisteddfod, ha Dilwyn Pryce, ledyer an ‘Urdd Jamboree’, ilowydh ha hembrenkyas Keur Alaw dhe Vaya Kolwyn.

Yn Iwerdhon – RTE

Hendyskonydhyon re gavas pott hag yw krysys bos an kynsa pott Romanek anterrys kevys yn Iwerdhon bythkweth.

An pott a veu diskudhys yn kowans dhe Dhinas Penn-ardh Drumanagh ogas dhe’n dreveglos a Loughshinny yn konteth Dublyn.

Christine Baker, Soedhek Ertach Konsel Konteth Fingal, a leveris: ‘Dianall on ni dre yntanans. Ni re gavas po pymp po hwegh eghenn a dra Romanek omma, y’ga mysk konna amphora, mes nevra ny welas den vydh pott avel hemma kyns yn Iwerdhon. Nyns eus meur a wara Romanek yn Iwerdhon, mes yn kowansow kyns yth esa dustuni a dus Romanek omma, martesen nebes tus ow lewya kenwerth. Nyns eus dustuni a dreveth omma mes yn sertan yma dustuni a gestavans gans Breten Romanek hag Europa Romanek.’

Figysenn, dew vil bloedh, a veu diskudhys y’n keth tyller y’n vlydhen usi passys, ow profya dustuni a genwerth a voes eksotek ow pos gwrys ena ynter Empoureth Romanek hag Iwerdhon.

An pott a vydh dannvenys dhe Withti Kennedhlek Iwerdhon rag hwithrans moy ha gwithans.

Yn Alban – Raighaltas na h-Alba

Y fydh dyllys y’n seythun ma Reyth Lys Tir Albanek, gans Raighaltas na h-Alba rag sempelhe lagha a-dro dhe grofta (‘Crofting’ yn sowsnek).

An reyth a vydh krevhe gwiryow a gessedhogyon-peuri a gevrann tir kemmyn ha ri dhe diogyon ha’ga hemmynniethow lev brassa yn devnydhyans an tir a dhevnydhyons i. Ynwedh an reyth nowydh a vydh junya an lysow Lys Tir Alban ha Barr Tirow rag Alban rag gul unn korf laghel; Lys Tir Alban, a with gorholedh rag unn esel yw Gwydheleger.

Yn-medh Menyster Ammeth, Jim Fairlie: ‘Yma krofta dhe gres a veur a gemmynniethow a-dreus rannow pals an Ugheldiryow hag Ynysow hag Argayll. Yma kroftoryon a-dreus an ranndir ma ow konis an dor, maga enevales, ow difresya an kyrghynnedh ha bewdhiverseth. Lagha krofta y’n eur ma yw kompleth ha kales dhe dhevnydhya. An reyth ma a vydh agan gasa dhe wul kevres a wellheansow ha sempelheansow dhe’n fordh mayth yw menystrys krofta, hag a vydh prow bras rag kroftoryon ha’n Desedhek Krofta rag gul aswonnvos gwell an kevro a wrons i dh’aga hemmynniethow ha mentons aga ertach ha gonisogeth unnik.

Yn Manow – Manow Hedhyw

Y fydh diskwedhys y’n kynsa tro kylgh-bregh a owr, mil blydhen y vloedh. Kevys veu yn park gans hwilyas-metol, ha govynadow a-gynsow re dheklaryas an dra dhe vos ‘tresor’, hag yma ev lemmyn yn Mirva Vaykyng yn Gwithti Manow yn Douglas.

Pur vyghan yw; a-dro dhe onan poynt peder meusva, po teyr poynt seyth sentimiter y hirder, ha’y boester yw seyth warn ugens poynt dew hwegh gramm. Diskudhys o gans Ronald Clucas yn gwenton an vlydhen ma.

Gwrys veu dre bletha eth korden a owr warbarth yn furv kolm, ha dydh y wrians yw ynter mil, ha mil ha kans blydhen wosa krist.

Mr. Clucas re gavas nebes draow yn deg ha dew ugens blydhen ow hwilas; yngot a arghans hag yngot a blomm. Ev a leveris: ‘Diskudha an kylgh a-dhiworth oes Vaykyng yw neppyth pur arbennik. Yma sinell pur vyghan a-dhiworth owr, ytho nyns yw galladow dhe wodhvos an pyth re beu kevys. Jagg bras o dhe weles an rann deg a owr ma, ny yllis vy y grysi yn kynsa.’

Alison Fox, lewyores a hendhyskans Ertach Kennedhlek Manow a leveris: ‘An kylgh re beu treghys dewweyth, unnweyth rag removya penn an kylgh ha trogh arall re’n treghis ogas yn dew hanter. Hemm a dhiskwedh bos an kylgh devnydhys yn kenwerth kyns bos ynkleudhys, po rag y witha po avel ro dhe’n Duwow.’

NOWODHOW AN SEYTHEN

Klavji Trelosk re gavas ogas ha peswar ha hanter milvil peuns rag gwellhe systemmow tredan ha dowr.

An mona a veu res gans Asrann Yeghes ha Gwith Sosyel.

Dres henna, ogas ha peswar milvil peuns veu res dhe Glavji Bosvenna rag gwellhe salowder tan.

***

Proposys yw laghen nowydh erbyn perghenoryon nessa-treven.

Laghen Airbnb a vynn lettya pobel owth assaya dhe woheles toll an konsel.

Esel senedh San Stefan rag Kernow Gledh, Ben Maguire a worras an laghen a-dherag Chi an Gemmynnyon awos bos meur a berghenoryon nessa chi ow tashenwel aga threven avel negysyow.
***

Yma hwans dhe’n kreslu lettya lewyoryon kerri neb a wra treylya a-derdro gans tro-U war an A-deg-warn-ugens.

Yma arwodhyow nowydh yn tyller droglammow dhe warnya bos deantel.

An gwettha tyller rag hemma yw an fordh a-derdro dhe Heyl dell hevel.
***

Yma pobel yn Pennsans ow kevewya pennbloodh Poll Jubilee.

An lido a igoras mis Me mil-naw-kans-pymthek-warn-ugens.

Deg neuvyer ha peswar ugens a wiskas dillas neuvya a’n oos na pan veu kevewys an hwarvos speshyal ma… ha lamma y’n dowr warbarth.

An poll yw an brassa poll neuvya dowr-mor yn Breten Veur.
***

Henn yw an oll an seythen ma… y fydh moy nessa seythen.

YMA Y’N DOWLEN MA

• Jenefer Lowe – Awstrali
• Jerry Sethir
• Nicholas Williams – John
• Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

• “Ow tos tre” – Grenaways
• “Hengerens” – Trelawney Grenfel-Muir
• “Mowes a Lulyn” – Matt Blewett
• “Y’n gellian” – Ahanan
• “Rattler reel / Ton bewnans” – Kerensa Wright
• “Godrevi” – Skwardya
• “Woodbrook” – Micheal O Suilleabhain
• “An rosen wynn” – Simon Glanville
• “Goles an botel” – Mamvro
• “Ros veur” – Bolingey Troylers

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Yn Kembra – BBC Kembra

Yma dowr-liv a-dhiworth bal-glow skat ow pos devnydhys avel fenten dhasnowydhadow a doemmheans y’n kynsa tro yn Kembra.

Nick Salini, peghennor a negys a wra pompyow-dowr a leveris ev dhe aswonn galadewder a dhevnydhya an dowr a’n par ma nans yw termyn hir. Y negys ogas Ammanford, Carmarthenshire, re dhallathas pompya dowr a-dhiworth bal yn ogas rag toemmhe y waraji. An dowr usi owth esedha yn balyow koth a yll ughelhe bys ugens degre sentigradh, an tempureth a grog orth downder an bal.

Yn-medh ev; ‘Ni a ynworras pomp toemmder fenten dor a gemmer dowr a dhiworth an jynnow a dhyght dowr bal orth an enep ha tempureth an dowr yw a-dro dhe beswardhek po pymthek degre, y worra yn pomp-toemmder, ha’y weskel bys tempureth yw devnydhadow rag toemmhe an drehevyans. Hemm a vydh teommhe an drehevyans dre’n vlydhen oll. An argerdh yw pymthek warn ugens kylowatt y nerth, hag argerdh a’n par ma a allsa toemmhe deg chi nowydh. Es via dhe ynkressya y vraster bys may hallsa ev toemmhe kansow anedha dre denna nerth an dor.’

Yma negys a’n par ma yn Pow Sows seulabrys, yn Gateshead may ma ragdres a dhevnydh dowr-bal rag toemmhe hwegh kans chi, negysyow, ha kresenn artys.

Res o hwegh seythun dhe ynworra pibweyth rag an negys nowydh yn Ammanford mes displegoryon an ragdres a lever bos ewnhes an goderrans gwrys gans an oberennow gans an les hirdermyn.

Yn Iwerdhon – Irish Tmes

Yma governans Iwerdhon ow towlenna reyth dhe dhifenn gwara a-dhiworth tiryow Palestinek kevanedhys yn anlaghel gans Israel. Gwirhaval yw ‘Pennow’ an reyth (henn yw berrskrif a bub rann) dhe vos gwrys nessa mis ha gorrys war-rag dhe’n kessedhek materyow estrenyek rag hwithrans kyns-reythyans.

Yma lagha a’n par na yn Iwerdhon y’n eur ma mes ny wra henna difenans yn tien dell veu profys yn dew vil hag etek y’n Reyth Tiryow Kevanedhys.

Kaskyrgh poblek rag difenn dien re beu ow tevi a-ban lonchyas Israel bresel yn Gaza, wosa omsettyans gans Hamas yn mis Hedra dew vil tri warn ugens, hag yn arbennik a-ban leveris an Lysow Keswlasek a Ewnder bos trevesigansow y’n West Bank ha Jerusalem ow terri lagha keswlasek. An kynsa reyth yn Iwerdhon o siwyans an gusul a dheuth a-diworth an LKE.

Tanaiste, Simon Harris, a leveris bos govenek dhodho powyow erell yn Europa dhe junya gans Iwerdhon ha gul lagha dhe dhifenn gwara a-dhiworth an tiryow Palestinek kevanedhys yn anlaghel ynwedh. Ev a leveris ‘Gwreythres byghan yw, mes bysi yw powyow oll dhe wul an traow oll a yllyn ni rag meurhe gwask rag gul astel-omladh drefenn bos braster an terroes densethek ogas dres dismygi ha drogober yn sertan.’

An lagha nowydh a veu dynnergys gans Taoiseach Michael Martin ynwedh, ow leverel: ‘An tanbellenans dre happ a dus svil ankablus ha ladhans a deyluyow yw dres neb finwedhyans ewnhynsek.’

Yn Alban – Aberdin Bew

Mowes-skol a-dhiworth Aberdin, Ailie McIntosh, re solempnyas hy feswardhegves pennbloedh yn Tansania yn kerdh dhe yskynna Menydh Kylamanjaro ha gul dewdhek mil peuns rag alsusenn fleghes Chi Charlie.

Studhyores yn kollji Robert Gordon yw hi ha hi a wrug an gwreythres gans hy thas, Craig, rag drehedhes penn an menydh pymp mil, eth kans pymthek ha dew ugens meter a-ughel nivel an mor.

Kyns gul an yskynnans, Ailie ha Craig a drenyas lieskweyth yn breow Alban gans sagh-keyn poes. Yth esa kevarwoedhoryon gansa, hag onan anedha a wrug tesenn-pennbloedh rygdhi ha’y ri dhedhi dew dhydh kyns drehedhes an penn.

Ailie a leveris: ‘Marthys o, an dus, an gonisogeth, ha bos yn tyller mar dihaval diworth tre o an gwella traow ragov vy. Nebes rannow a’n kerdh o pur gales, yn arbennik an kerdh lent rag goheles kleves ughelder, ha dalleth dhe hanter-nos y’n jydh-barr, mes dres oll yth o marthys. Ni a dheuth dhe’n barr dhe howlsevel ha mires a-dreus an kommol. A-dro dhe varnas deg degre ha kudhys gans ergh o, mes howlyek hwath.‘

Yn Manow – Manow Hedhyw

Yma seythunyow-res TT ow pos gwrys lemmyn yn Manow. An hwarvos a dhallathas dy’Lun usi passys gans dy’goel a hwarvosow ow tos war-tu ha’n deg res bras a vydh dalleth dhe’n kynsa warn ugens. An dalleth o nebes glyb, mes seulabrys yth yw da gans meur a dus; keffrys tus teythyek ha godrigoryon. Yma fest nowydh y’n vlydhen ma; solempnyans a voes ha diwes Manowek, ow pos gwrys yn park-kerri Bottleneck dre’n hanter-mis oll, pub dydh a-dhiworth hanter-dydh bys deg eur gorthugherweyth.

NOWODHOW AN SEYTHEN

Gonis ow kelmi Kernow ha Syllan a vydh efanhes. Askelli-dro Pennsans a vydh ow neyjya unn askel-dro moy. Y fydh an niver a neyjennow ow mos di gansa a vydh brashes dhe seytek an jedh.

***
Igeri re wrug fordh-gevren nowydh ynter an A-deg-warn-ugens ha Sen Austell. Hirder ogas ha peswar mildir yw ha teyr bledhen a veu spenys dh’y wul. Kost an fordh yw pymp-milvil-peuns-ha-peswar-ugens.

***
Ed Rowe re dhellos kevres komyk nowydh der wydhyow. Pennas onan yw gorrys warlinen ha selys yw yn skol – an unnsel skol yn Kernow dyskys dre Gernewek hepken. An ges a dhiskwa penndyskador nowydh ha nyns eus saw Kernewek skant dhodho. Degemeroryon yw hanow an kevres.

***
Sewena bras o an kensa korrgowser ygor yn Kernewek warlergh breus an ordenor. Gari An Gov a restras an hwarvos yn Ankor Glas yn Hellys. Yth esa kemysk a bobel ow performya – y’ga mysk esa y vagas e ev: Mamvro.

***
Henn yw oll – y fydh moy nessa seythen.