YMA Y’N DOWLEN MA

• Nowodhow Broyow Keltek – Jerry Sethir
• Tre – Nicholas Williams
• Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

• “Kernow” – Graham Sandercock
• “Kernow, ow thre” – Will Keating
• “Kernewek 0v vy” – Phil Innes & Rosie Bouchard
• “Maggi Me” – Keur Benenes Lannvab
• “Tan y’n golon” – Brian Webb
• “Bro goth agan tasow” – 4 in a bar
• “Sav yn-bann” – Skwardya
• “Gool Piran Lowen” – Matt Blewett
• “Athelstan” – Skwardya
• “Trelawny” – Skwardya
• “Gwynn war dhu” – Graham Sandercock

Nowodhow an Seythen

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Yn Kembra – BBC

Yma kevrin ow hwarvos yn treveglos henwys Dolwyddelan yn Conwy y’n eur ma, ha nebonan ow kasa tesennow maylys ryb fordh veur. Yma tesennow lymmaval, tesennow alamand ha tesennow Eccles, maylys hwath, owth omdhiskwedhes ryb an A470.

Tus usi ow triga dhe north an dreveglos a dhallathas merkya an tesennow ogas diwedh an vlydhen yw passys.

Nebes an tesennow yw pedrys, mes meur anedha yw fresk lowr dhe vos a-ji dh’aga dydh-devnydhya.

An omdhiskwedhyans koynt re beu ow hwarvos dre nebes misyow lemmyn.

An tesennow re beu gwrys gans an keth askorrer; Margaret’s Country Kitchen yn Warwick, hag an kowethas re bysis orth an dus usi ow skoellya an desennow dhe hedhi gul strol yn Park Kennedhlek Eryri.

Unn triger an dreveglos, Paul Donnelly re’s gwelas lieskweyth ha’ga synsi hag ev ow kerdhes gans y gi.

Ev a leveris, ‘Hemma re beu ow hwarvos dre nebes misyow lemmyn. Dre’n seythun ma yth esa bern bras anedha; tri a-varr y’n seythun ha dew voy dy’Gwener. Ny’s merkis vy wostalleth, mes an maylyers a dhallathas dos ha bos aswonnys hag y notis vy patron. An koyntta tra yw i dhe vos a-ji y’ga maylyer hwath – ha nebes anedha yw fresk hwath, mar kwrug nebonan aga frena, pyth yw an acheson dh’aga skoellya?’

Sur yw pubonan an tesennow dhe vos tewlis a-dhiworth karr, mes ny woer nagonan piw yw an den usi orth y wul. Yma tus teythyek ow kelwel an den an ‘phantom iced tart flinger’, ha Margaret’s Country Kitchen re wrug lavar poblek yn unn bysi orth an den a hedhi y wul.

Yn Iwerdhon – RTE

Kaskyrghoryon a-barth Yeth Iwerdhon re wrug dynnargh bras dhe erivirans Governans UK dhe gildenna lagha erbynn devnydhya neb yeth nag yw sowsnek yn lysow Iwerdhon Kledh.

An lagha yw a-dro dhe dri hans blydhen yn y oes; rann an Reyth Menystrans a Wirvreus yn mil, seyth kans seytek warn ugens, hag yth esa towl dh’y removya avel rann an Reyth Yeth ha Honanieth gwrys gans Governans UK yn dew vil dew warn ugens mes nevra ny veu ev gwrys.

Lywyer Conradh na Gaelige, Ciaran Mac Giolla Bhein, a leveris removyans a’n lagha ma dhe verkya prys istorek yn feur rag kemmynieth yeth Iwerdhonek y’n North.’ Ev a geworras; ‘trygh bras yw erbynn kansblydhynyow a eskeans ha disfaverans, hag ev a ri dustunians dhe nerth hag ervirans a’gan kemmynieth. Res yw bos an keth roweth dhe Sowsnek hag Iwerdhonek yn spasow poblek kevrennys oll. Henn yw semlans parder.’

Laghyas a gews Iwerdhonek, Niall Murphy, a leveris mayth yw devar Menystres a Ewnder, Naomi Long, dhe gommendya gidyans krev a aswonn an gemmynieth a Iwerdhonegoryon prest ow tevi, hag esya aga homprehendyans a-ji yn spasow ha gonisyow laghel.’

Yn Alban – STV

Kist grer hag ynni klopenn hag eskern re beu diskwedhys bos a-dhiworth an keth oes hag an sans a-dhiworth Orkni yw leverys bos a-ji y’n gist. An gist a veu kevys yn mis Meurth mil, naw kans ha nownsek dre oberennow meur a dhaswrians orth Penneglos Sen Magnus yn Orkni.

Yth esa nebes dout mayth o an gist tyller derowel an eskern yn mysk profyans mayth esa hi gwrys rag aga synsi nebes diwettha, y’n hwetegves kansblydhen kyns an Dasfurvyans Albanek.

Mes wosa hwithrans y oes dre garbon dewynnyek a brof an gist, ha dre gevrennans gensi, an eskern, dhe vos an keth oes ha mernans Sen Magnus.

Jenny Murray, lywyores-kuntelles yn Gwithti Shetland, re beu ow hwithra Sen Magnus po Magnus Erlendsson avel rann hy PhD. Hi a leveris ‘Dre arghasans a-dhiworth Kowethas Hendhyskonieth Orkni, y kevis vy dydh karbon dewynnyek dre dhevnydhya sampel byghan lenn an gist. Henn a dhiskwedh bos an wydhenn treghys ynter mil, peswardhek warn ugens ha mil, kans eth ha tri ugens Wosa Krist.’

An eskern a veu dasynkleudhys yn peul y’n penneglos, an le mayth esens i a-dhiworth mil, kans hanter kans bys mil, naw kans ha nownsek.

Yn Mannow – Mannow Hedhyw

Boes an ynysow Philipin re deuth yn Douglas a-gynsow wosa bos igerys boesti Kasalo, hag yw an kynsa koffiji Fylypinek yn Mannow. An koffiji nowydh re beu dynnerghys yn ta gans an gemmynieth deythyek.

An negys yw lywys gans gour ha gwreg Anthony ha Roxanne Banlawi.

An dhewbries a veu awenys dre gara kegi ha hwans a gevranna boes Fylypinek gans tus a Vannow.

Styr an hanow Kasalo yw ‘den a wra kevranna’ ha henn yw an pyth a vynnyn ni gul a leveris Roxanne. Hi a leveris ‘y fynnyn ni gul spas may hyll gonisogethow metya warbarth ha bos kevrennys.’

Yma boes spisek gans kig-mogh, pysk, spisow poeth ha frutys sitrus, haval orth Adobo, Lechon Kawali ha Sisig.

I a vynn ystynna aga gonis yn boesti brassa, van-boes, ha boes kyns-darbarys rag gwerthjiow teythyek.

YMA Y’N DOWLEN MA

• Nowodhow Broyow Keltek – Jerry Sethir
• Sweeney Todd – Nicholas Williams
• Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

• “Roev sos roev” – The Changing Room
• “Mar ughel yw an gwydh” – Dalla
• “An lader” – Ray Chubb
• “Hungan” – Phil Knight gans James Hawken
• “Meur ras a-dhia Gernow” – Gwenno ha keur Kernewek Covid
• “Spern Gwydn” – Laurie Huggett
• “An Woen Dhu” – Mamvro
• “Pysadow pystriores” – Ahanan
• “My a gar ow hi” – Hwerydh Eledh
• “Howlsplann” – Skwardya

Nowodhow an Seythen

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Yn Kembra – Kembra North Yn Few

Bagas sawya a venydhyow yn park kenedhlek Eryri re beu gelwys pymthek tro y’n vlydhen ma, ha brassa rann an kudynnow rag tus ow tevnydhya medhelweyth GPS der aga klappkodh.

Blydhen bysi o rag Bagas Sawya a Venydhyow Nans Ogwen, ha res o dhedha sawya tus yn kewer dhrog ha pur wavek.

I a leveris bos brassa rann an kudynnow goheladow der hwithrans gwell a fordhow, ha kreftow tugavoes gwell. Yth esa meur a dus owth holya hynsow ‘yn tal’, heb galloes dh’aga heheveli gans an tir.

Y’n pymthek tro y’n vlydhen ma, naw anedha o rag tus o kellys, tri anedha der efeythyow a gewer yeyn drefenn nag esa dillas gwiw gansa, ha tri anedha drefenn nag esa faglenn gansa. Nyns esa saw unn galow yn unnik rag den shyndys.

Yn Iwerdhon – RTE

Yma skolyow nessa yn Iwerdhon ow pos gelwys dhe ombrofya yn kaskyrgh nowydh rag ynkressya an niver a bolsfastellow (defibrilators) yw kavadow yn tylleryow kemmyniethek a-dro dhe’n pow.

Towlenn nowydh re beu lonchys yn Galway, may ma studhoryon ow tevnyhdhya Towlenn Ragdyli-Dehweles gans botellow plastek dhe brena an jynnweyth goredhommek nowydh.

Yma studhoryon yn Colaiste Einde, yn Galway, ow kuntell arghans rag prena bolsfastell dre arghans a dhegemmersons i rag botellow ha kannys gwag. Pan vo prenys an jynn, y fydh gorrys yn le yn-mes ryb parkow-gwari an skol, hag yw devnydhys gans kansow a dus dre bub seythun. An tybyans a’y wul a veu profys yn kuntelles konsel studhoryon an kollji ha skoedhys gans Konsel Sita Galway keffrys ha’n Gonis Karr-Klavji kennedhlek.

Yma govenek dhe Gonsel an Sita i dhe brovia atalgistyow arbennik yn tylleryow erell rag ynkressya an myns a eylgylghyans rag an dowl ma.

Yma moy ages seyth kans studhyor yn Colaiste Einde, ha dismygis yw arghans lowr dhe vos kuntellys a-ji yn mis, mar kwrug pub studhyor eylgylghya dew votel pub seythun.

Yn Alban – Forres Gazette

Yma artweythyores yn Auldearn, ogas Inverness, ow profya payntya portrayans a dus rag kavoes arghans a-barth daskorrans hyns istorek an dreveglos.

Wosa solempnyans Samhain yn mis Hedra y’n vlydhen yw passys, Helen Wright a verkyas gwethheans y’n hyns ertach ha’n sinweyth a-hys dhodho.

Dell leveris hi; ‘Pan wrussyn ni gwaya dhe driga omma yn dew vil ha hwegh, yth esa hyns kler a allas bos siwys ha folennigow a allas bos kevys y’n diwotti teythyek. Y’n sinyow ha’n folennigow yth esa keyndir pur grev dhe istori Auldern, mes gyllys yw oll a henna lemmyn. Ni a dybis bos tybyans da dhe dhevnydhya an nessa hwarvos Samhain rag sevel arghans rag an ragdres.’

Avel rann an hwarvos, hi a vydh profya payntya portrayansow orth pris a bymp warn ugens peuns.

Helen, neb yw gweythyores vodhek yn gwithti Nairn, a leveris bos hwans dhedhi dasdiskwedhes istori Auldearn re beu ankevys dre vras.

Yma istori poesek yn Auldearn, yn y mysk; remenantys bewnans Pyktek, gwragh a-vri Isobel Gowdie, ha Kas Auldearn, mayth esa moy a dus ledhys ages y’n Kas Kulloden.

Yn Mannow – Mannow Hedhyw

Styllva Fynoderee re waynyas piwas a owr yn Piwasow Hwyskiow an Norvys dew vil pymp warn ugens yn dew glassans. Avel gwaynoryon y’n klass ‘Tylleryow Arall an Norvys’, an styllva a vydh mos war-rag rag kesstrivya gans gwaynoryon a-dhiworth Iwerdhon, Alban hag Amerika rag gwaynya an titel ‘Gwella y’n Norvys’.

Kesfondyer ha Pennstyllwas, Paul Kerruish a leveris: ‘Ni yw pes da dres eghenn gans an siwyansow marthus ma. Yth yw gwayn meur a wra ughelhe omfydhyans agan bagas Fynoderee yn Ramsey.’

Ny yllir prena an hwyski hwath, y fydh gorrys yn balyeryow a dherow rag ynkressya y oes, mes y hyllydh y assaya dre junya gans Klub Fondyer Hwyski Fynoderee.

YMA Y’N DOWLEN MA

• Nowodhow Broyow Keltek – Jerry Sethir
• Pow / Bro – Nicholas Williams
• Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

• “Mor Hud” – Gwenno
• “Y’n Gellian” – Ahanan
• “Dal i gredu” – Dafydd Iwan
• “Bora govenek” – Alice Allsworth
• “Polka Aberfala” – System Son Kernow
• “Tus a bell” – Simon Glanville
• “Gray Bob/Cutty’s Wedding/Loch Carron/Gray Bob” – The Tannahill Weavers
• “Ryb an avon / Arwenack March / Cornish March” – Henavek
• “Tus an kastel” – Naked Feet

Nowodhow an Seythen

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Yn Kembra – Nowodhow Sky

Dafydd Ellis-Thomas, ledyer kyns Plaid Cymru, re verwis orth etek ha tri ugens bloedh. Ev o an ledyer ynter mil, naw kans, peswar ha peswar ugens ha mil, naw kans, unnek ha peswar ugens hag ev re bia Esel Senedh UK a-barth Merionedh, ha diwettha Meirionnydd Nant Conwy a-dhiworth mil, naw kans peswardhek ha tri ugens bys mil, naw kans dewdhek ha peswar ugens. Ev o menester a-barth gonisogeth, sport ha touristsieth yn Senedh Kembra bys yn dew vil onan warn ugens, ynwedh ev o kynsa Soedhek-Lywya an Senedh.

A-wosa, ev a veu gwrys Arloedh Ellis-Thomas.

Ledyer a-lemmyn Plaid Cymru, Rhun ap Iowerth, a leveris bos mernans Arloedh Ellis-Thomas “koll kowrek yn politigieth Gembra ha bywnans sivil kembrek.” Ev a leveris ev dhe vos onan a’n dus an moyha awenyek a’y henedh hag avel an kynsa Soedhek-Lywya ev a wrug kevro dibenn dre sevel fondyansow krev rag digresennans.

Elin Jones, Soedhek-Lywya an senedh a-lemmyn a leveris bos mal ganso dhe sevel demokratieth arnowydh y’n senedh y’n dalleth, hag y fia gwiw dh’y elwel tas-fondya Senedh Kembra.

Yn Iwerdhon – Nowodhow BBC

Skol gynsa Sen Malachy yn Belfast re junyas an ragdres Scoil Spreagtha. Yma a-dro dhe beswar ugens skol y’n ragdres lemmyn gans a-dro dhe bymthek mil dyskybel. Ordenys gans an kowethas yeth Gael Linn an ragdres a veu gwrys rag kennertha skolyow a dhevnydh Sowsnek dhe dhevnydhya Iwerdhonek ynwedh.

Colette McSherry, dyskadores y’n skol a leveris ‘dyski nessa yeth yn yowynkneth a dhri gwaynyow pals rag dyskyblon. Ev a weres gans skentolneth goslowes, drefenn bos res dhedha goslowes pur yn tynn rag klewes leveryans. Ni a woer meur a draow dhe wellhe; aga kresennans, aga movyans, puptra. Ni re beu ow kul nebes Iwerdhonek dre nebes termyn, nyns yw neppyth keworrys, yth yw neppyth a hwer yn naturel dre’n jydh.’

Nyns yw nag Iwerdhonek na Sowsnek an kynsa yeth rag a-dro dhe dhew ugens kannsrann a’n dyskyblon yn Skol Sen Malachy, mes yma mal gansa a dhyski Iwerdhonek yn arbennik. Ms McSherry a leveris ‘I a tre ha dyski lavarow Iwerdhonek dh’aga herens, ha’n gerens a dheu y’n skol ha devnydhya nebes Iwerdhonek hag i ow klappya genev vy y’n myttin.’ Yma govenek an ober gwrys gans Iwerdhonek dhe ynkressya an niver a studhoryon a studh yethow orth nivel GCSE.

Yn Alban – Scotsman

Yma keworrans nowydh dhe’n wodrigoryon yn Milva Dhinedin a-gynsow. Dew gapybara re dheuth ena, hag yth yw an kynsa tro yn pymthek blydhen bos kapybara y’n vilva.

Kapybara yw an brassa knivil y’n norvys ha’n dhew a dheuth yn Dinedin yw yowynk, saw seyth mis aga bloedh.

Darren McGarry, lywyer kuntellesow a vew orth an vilva a leveris bos pur yntanus dhe weles an dhew, hag ymons i ow tos ha bos usys gans aga thre nowydh.

Yn Mannow – Mannow Hedhyw

Yma’n bagas Gonisogeth Manow ow hwilas nebonan arbennik a dyb war-rag rag y gesva. An den nowydh a vydh junya avel esel leg y’n alusenn ha’y weres dhe devi y ystynnans hag omworra yn keskowsow gans bagasow na wrussens i yndella kyns. Gonisogeth Manow yw hanow-kenwerth an Fondyans Ertach Mannow, alusenedh kovskrifys re skoedhyas hag avonsya gonisogeth Mannow dre devyans, adhyskans ha skoedhyans-arghansek dre voy es dew ugens blydhen.

YMA Y’N DOWLEN MA

• Nowodhow Broyow Keltek – Jerry Sethir
• Éowyn – Nicholas Williams
• Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

• “Hal an tow” – Changing Room
• “Pagan Celebration” – Sue Aston
• “March Arzur” – Dom Duff
• “Double Jigs” – Kilfenora Ceili Band
• “Peigi is Peadar” – Brian O hEadhra
• “Hungan” – Tir ha Tavas
• “Hyns tramm” – Kewbanda (Adam Wheeler)
• “Domhwelyans” – Skwardya (Kan Beatles)
• “Re a lever” – Bucca
• “Bys Jenna” – Molly Biscoe
• “Yntra diw enys” – Graham Sandercock

Nowodhow an Seythen

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Yn Kembra – Nowodhow BBC

Yma ansurneth y’n eur ma a-dro dhe dherivasow a’n kesstrif rygbi an ‘Hwegh Kenedhel’ yn Yeth Kembra. Yma chons may fydh an gwirvosow-darlesa chanjys ha martesen y fydh res dhe dus tyli rag gweles an fyttys. Mars yw henna an kas, yma dout a-dro dhe dhevnydhya Yeth Kembra rag leverel y’ga hever ha’n fyttys ow pos gwrys. Bys y’n termyn ma, an BBC hag ITV re gevrannas an gwirvosow mes an kevambos a vydh gorfenna y’n vlydhen ma hag y fydh res dh’y igeri orth profyansow rag darlesans dew vil hwegh warn ugens war-rag. Esel Senedh Kembra, Tonia Antoniazzi, yn-myst tus erell a vydh metya gans menester a-barth sportys Steph Peacock rag dadhlans a-dro dhe roweth an Yeth yn klappyans dre’n fyttys. Y leveris hi; ‘Rygbi yw dihaval yn Kembra, nivrow an wosolowysi yw ughella, yth yw rann vras a’gan gonisogeth – my a dyb Rygbi Hwegh Kennedhel dhe wodhvos hemma hag ymons i ow kul lies tra dhe witha a darlesans yn Yeth Kembra.’

Yn Iwerdhon – RTE

Tri theylu yn Dundalk yn Konteth Louth a vydh dos ha bos an kynsa dhe driga yn chiow drehevys dre bryntyans 3-myns, po ‘3D Printing’. An chiow a veu gwrys dre dhrehevel framweyth a-ugh an dor may fia drehevys an chiow hag ena jynn-kentevenn a ‘bryntyas’ fosow an chiow dre worra linennow hir a gentevynn herwydh towlenn gwithys yn jynn-amontya. Yma dhe bub chi dew leur gans braster kowal a gans ha deg meter pedrek. Res o saw dewdhek dydh rag pryntya an fosow (hag yw an rann yn unnik yw pryntys) ha hwegh mis rag kowlwul an drehevyansow gans to, prennweyth ha gonisyow. An ragdres yw siwyans a gesoberyans ynter Konsel Konteth Louth ha nebes kowethasow-drehevel. Drehevyans an fosow a veu gwrys a-dro dhe dri ugens kansrann skonna ages fordhow-drehevel hengovek, mes an kost yw a-dro dhe’n keth.

Yn Alban – STV

Esel Senedh Alban re bysis toll chi-karr rag difres tekter an ughdiryow hag an ynysow. Emma Roddick re leveris niverow a havysi dhe ‘dardha’ y’n blydhynyow a-gynsow ha kost an damaj ha gwask orth gonisyow teythyek dhe vos tylys gans tus teythyek. An fordh-havysi Arvor Pymp Kans re wrug ughelheans a hwegh warn ugens kannsrann y’n niver a vyajoryon ha chiow-karr yw keas ‘mes an toll yw gwrys y’n eur ma.

Yn Mannow – Mannow Hedhyw

Ros Laxey Meur, yn Mannow, yw an brassa ros-dhowr owth oberi y’n norvys ha trinos bras yw rag tus a wodrig orth Mannow, mes yma dadhlans y’n eur ma a-dro dhe gresenn-godrigor nowydh yw towlennys rag an tyller. Meyni orth an tyller a lever bos res drehevyans nowydh rag provia neb tyller yn-mes a’n gewer, mes desin profys an drehevyans nowydh yw kales gans nebes eseli an Tyndwald ow leverel desin ha’n tyller an drehevyans nowydh dhe shyndya ertach an ranndir. Profyans an towlenn a vydh lettys lemmyn rag gul kusulyans poblek.

Jerry Sethir, ow terivas a-barth An Radyo.