Matthew Clarke

An Radyo 012 – Ragwel Gool Piran

YMA Y’N DOWLEN MA

  • Nowodhow Broyow Keltek – Jerry Sethir
  • Sweeney Todd – Nicholas Williams
  • Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

  • “Roev sos roev” – The Changing Room
  • “Mar ughel yw an gwydh” – Dalla
  • “An lader” – Ray Chubb
  • “Hungan” – Phil Knight gans James Hawken
  • “Meur ras a-dhia Gernow” – Gwenno ha keur Kernewek Covid
  • “Spern Gwydn” – Laurie Huggett
  • “An Woen Dhu” – Mamvro
  • “Pysadow pystriores” – Ahanan
  • “My a gar ow hi” – Hwerydh Eledh
  • “Howlsplann” – Skwardya

Nowodhow an Seythen

Park Paradhis yn Heyl a lever bos bledhen gales a-rag. Perghenoryon a dheriv bos myns a bobel ow vysytya dhe goodha ugens kansrann a-ban dhallathas covid. Dres henna, yma own an ughelheans surheans kenedhlek neb a wra ughelhe an kostow pymp-warn-ugens-mil peuns. A-dar bos godros warnodho ena… res yw dhe’n park bos war a fliw ydhyn ynwedh.
***
Bargen-tir howlek a vydh gorrys war dir ogas dhe fordh a-derdro Goon Loggan yn Heyl.
Kummyas re beu res gans an konsel rag pymp mil panel rag dew ugens bledhen.
Kummyas a veu skonys rag tir tri mildir a-bell yn Pluw Gwynnyer.
***
Shoppys stoffys kyns-kerys re beu igerys dhe dylleryow eylgylghya a hys Kernow. I a vydh dhe Aberfala, Sen Austell, Truru, ha Gonyow Kesunys. I a vydh ow kwertha tacklow gesys ena ha neb yn studh da lowr rag bos dasusys.
***
Hag yma pobel a hys an bys ow pareusi hwarvosow Gol Piran. Hevlena, y fydh towlennow hirra yn tylleryow kepar ha Tewynblustri hag y fydh Resrudh owth usya an Varghas Amanen nowydh.

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Yn Kembra – Kembra North Yn Few

Bagas sawya a venydhyow yn park kenedhlek Eryri re beu gelwys pymthek tro y’n vlydhen ma, ha brassa rann an kudynnow rag tus ow tevnydhya medhelweyth GPS der aga klappkodh.

Blydhen bysi o rag Bagas Sawya a Venydhyow Nans Ogwen, ha res o dhedha sawya tus yn kewer dhrog ha pur wavek.

I a leveris bos brassa rann an kudynnow goheladow der hwithrans gwell a fordhow, ha kreftow tugavoes gwell. Yth esa meur a dus owth holya hynsow ‘yn tal’, heb galloes dh’aga heheveli gans an tir.

Y’n pymthek tro y’n vlydhen ma, naw anedha o rag tus o kellys, tri anedha der efeythyow a gewer yeyn drefenn nag esa dillas gwiw gansa, ha tri anedha drefenn nag esa faglenn gansa. Nyns esa saw unn galow yn unnik rag den shyndys.

 

Yn Iwerdhon – RTE

Yma skolyow nessa yn Iwerdhon ow pos gelwys dhe ombrofya yn kaskyrgh nowydh rag ynkressya an niver a bolsfastellow (defibrilators) yw kavadow yn tylleryow kemmyniethek a-dro dhe’n pow.

Towlenn nowydh re beu lonchys yn Galway, may ma studhoryon ow tevnyhdhya Towlenn Ragdyli-Dehweles gans botellow plastek dhe brena an jynnweyth goredhommek nowydh.

Yma studhoryon yn Colaiste Einde, yn Galway, ow kuntell arghans rag prena bolsfastell dre arghans a dhegemmersons i rag botellow ha kannys gwag. Pan vo prenys an jynn, y fydh gorrys yn le yn-mes ryb parkow-gwari an skol, hag yw devnydhys gans kansow a dus dre bub seythun. An tybyans a’y wul a veu profys yn kuntelles konsel studhoryon an kollji ha skoedhys gans Konsel Sita Galway keffrys ha’n Gonis Karr-Klavji kennedhlek.

Yma govenek dhe Gonsel an Sita i dhe brovia atalgistyow arbennik yn tylleryow erell rag ynkressya an myns a eylgylghyans rag an dowl ma.

Yma moy ages seyth kans studhyor yn Colaiste Einde, ha dismygis yw arghans lowr dhe vos kuntellys a-ji yn mis, mar kwrug pub studhyor eylgylghya dew votel pub seythun.

 

Yn Alban – Forres Gazette

Yma artweythyores yn Auldearn, ogas Inverness, ow profya payntya portrayans a dus rag kavoes arghans a-barth daskorrans hyns istorek an dreveglos.

Wosa solempnyans Samhain yn mis Hedra y’n vlydhen yw passys, Helen Wright a verkyas gwethheans y’n hyns ertach ha’n sinweyth a-hys dhodho.

Dell leveris hi; ‘Pan wrussyn ni gwaya dhe driga omma yn dew vil ha hwegh, yth esa hyns kler a allas bos siwys ha folennigow a allas bos kevys y’n diwotti teythyek. Y’n sinyow ha’n folennigow yth esa keyndir pur grev dhe istori Auldern, mes gyllys yw oll a henna lemmyn. Ni a dybis bos tybyans da dhe dhevnydhya an nessa hwarvos Samhain rag sevel arghans rag an ragdres.’

Avel rann an hwarvos, hi a vydh profya payntya portrayansow orth pris a bymp warn ugens peuns.

Helen, neb yw gweythyores vodhek yn gwithti Nairn, a leveris bos hwans dhedhi dasdiskwedhes istori Auldearn re beu ankevys dre vras.

Yma istori poesek yn Auldearn, yn y mysk; remenantys bewnans Pyktek, gwragh a-vri Isobel Gowdie, ha Kas Auldearn, mayth esa moy a dus ledhys ages y’n Kas Kulloden.

 

Yn Mannow – Mannow Hedhyw

Styllva Fynoderee re waynyas piwas a owr yn Piwasow Hwyskiow an Norvys dew vil pymp warn ugens yn dew glassans. Avel gwaynoryon y’n klass ‘Tylleryow Arall an Norvys’, an styllva a vydh mos war-rag rag kesstrivya gans gwaynoryon a-dhiworth Iwerdhon, Alban hag Amerika rag gwaynya an titel ‘Gwella y’n Norvys’.

Kesfondyer ha Pennstyllwas, Paul Kerruish a leveris: ‘Ni yw pes da dres eghenn gans an siwyansow marthus ma. Yth yw gwayn meur a wra ughelhe omfydhyans agan bagas Fynoderee yn Ramsey.’

Ny yllir prena an hwyski hwath, y fydh gorrys yn balyeryow a dherow rag ynkressya y oes, mes y hyllydh y assaya dre junya gans Klub Fondyer Hwyski Fynoderee.

An Radyo 011

YMA Y’N DOWLEN MA

  • Nowodhow Broyow Keltek – Jerry Sethir
  • Pow / Bro – Nicholas Williams
  • Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

  • “Mor Hud” – Gwenno
  • “Y’n Gellian” – Ahanan
  • “Dal i gredu” – Dafydd Iwan
  • “Bora govenek” – Alice Allsworth
  • “Polka Aberfala” – System Son Kernow
  • “Tus a bell” – Simon Glanville
  • “Gray Bob/Cutty’s Wedding/Loch Carron/Gray Bob” – The Tannahill Weavers
  • “Ryb an avon / Arwenack March / Cornish March” – Henavek
  • “Tus an kastel” – Naked Feet

Nowodhow an Seythen

Myghtern Karlys, penn menyster Keir Starmer hag is-penn menyster Angela Rayner eth dhe weles Nansledan an seythen yw passys.

Myghtern Ruyvaneth Unys a vynnas diskwedhes y drev nowydh war oryon Tewynblustri.

Ev a grys bos furv da rag annedhi pobel y’n blydhynyow ow tos.

Nansledan yw furvys war Poundbury yn Dorset – war dir Dugeth Kernow ynwedh.
***
Fliw ydhyn re beu diskudhys ogas dhe Vosvenna.

Ydhyn re beu ledhys rag difresya bargenyow tir y’n kyrghyn.

Perghenoryon ydhyn a dal gwitha aga ydhyn yn-dann do may na vo an kleves lesys.
***
Ny wra igeri seyth dydh an seythen naw kresen eylgylghya yn Kernow na fella.

Yma peswarthek anedha dhe Gonsel Kernow, byttegyns, res yw dhe’n konsel sawya dew kans mil peuns an vledhen y’n gonis ma.

Dre vras, yma edhomm dhe Gernow sawya moy es eth milvil peuns ha dew ugens.
***
Maw Pennsans re wrug marathon dewdhek eur a daborya rag sevel mona dhe alusennow kanker.

Jack yw unnek bloodh ha dyskybel dhe Skol Humphry Davy.

Yma y vamm yn-dann kemosawment awos bos kanker bronn warnedhi.

Lies koweth dhe’n skol a weresas ganso.
***
Henn yw oll an seythen ma – y fydh moy Nessa seythen.

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Yn Kembra – Nowodhow Sky

Dafydd Ellis-Thomas, ledyer kyns Plaid Cymru, re verwis orth etek ha tri ugens bloedh. Ev o an ledyer ynter mil, naw kans, peswar ha peswar ugens ha mil, naw kans, unnek ha peswar ugens hag ev re bia Esel Senedh UK a-barth Merionedh, ha diwettha Meirionnydd Nant Conwy a-dhiworth mil, naw kans peswardhek ha tri ugens bys mil, naw kans dewdhek ha peswar ugens. Ev o menester a-barth gonisogeth, sport ha touristsieth yn Senedh Kembra bys yn dew vil onan warn ugens, ynwedh ev o kynsa Soedhek-Lywya an Senedh.

A-wosa, ev a veu gwrys Arloedh Ellis-Thomas.

Ledyer a-lemmyn Plaid Cymru, Rhun ap Iowerth, a leveris bos mernans Arloedh Ellis-Thomas “koll kowrek yn politigieth Gembra ha bywnans sivil kembrek.” Ev a leveris ev dhe vos onan a’n dus an moyha awenyek a’y henedh hag avel an kynsa Soedhek-Lywya ev a wrug kevro dibenn dre sevel fondyansow krev rag digresennans.

Elin Jones, Soedhek-Lywya an senedh a-lemmyn a leveris bos mal ganso dhe sevel demokratieth arnowydh y’n senedh y’n dalleth, hag y fia gwiw dh’y elwel tas-fondya Senedh Kembra.

 

Yn Iwerdhon – Nowodhow BBC

Skol gynsa Sen Malachy yn Belfast re junyas an ragdres Scoil Spreagtha. Yma a-dro dhe beswar ugens skol y’n ragdres lemmyn gans a-dro dhe bymthek mil dyskybel. Ordenys gans an kowethas yeth Gael Linn an ragdres a veu gwrys rag kennertha skolyow a dhevnydh Sowsnek dhe dhevnydhya Iwerdhonek ynwedh.

Colette McSherry, dyskadores y’n skol a leveris ‘dyski nessa yeth yn yowynkneth a dhri gwaynyow pals rag dyskyblon. Ev a weres gans skentolneth goslowes, drefenn bos res dhedha goslowes pur yn tynn rag klewes leveryans. Ni a woer meur a draow dhe wellhe; aga kresennans, aga movyans, puptra. Ni re beu ow kul nebes Iwerdhonek dre nebes termyn, nyns yw neppyth keworrys, yth yw neppyth a hwer yn naturel dre’n jydh.’

Nyns yw nag Iwerdhonek na Sowsnek an kynsa yeth rag a-dro dhe dhew ugens kannsrann a’n dyskyblon yn Skol Sen Malachy, mes yma mal gansa a dhyski Iwerdhonek yn arbennik. Ms McSherry a leveris ‘I a tre ha dyski lavarow Iwerdhonek dh’aga herens, ha’n gerens a dheu y’n skol ha devnydhya nebes Iwerdhonek hag i ow klappya genev vy y’n myttin.’ Yma govenek an ober gwrys gans Iwerdhonek dhe ynkressya an niver a studhoryon a studh yethow orth nivel GCSE.

 

Yn Alban – Scotsman

Yma keworrans nowydh dhe’n wodrigoryon yn Milva Dhinedin a-gynsow. Dew gapybara re dheuth ena, hag yth yw an kynsa tro yn pymthek blydhen bos kapybara y’n vilva.

Kapybara yw an brassa knivil y’n norvys ha’n dhew a dheuth yn Dinedin yw yowynk, saw seyth mis aga bloedh.

Darren McGarry, lywyer kuntellesow a vew orth an vilva a leveris bos pur yntanus dhe weles an dhew, hag ymons i ow tos ha bos usys gans aga thre nowydh.

 

Yn Mannow – Mannow Hedhyw

Yma’n bagas Gonisogeth Manow ow hwilas nebonan arbennik a dyb war-rag rag y gesva. An den nowydh a vydh junya avel esel leg y’n alusenn ha’y weres dhe devi y ystynnans hag omworra yn keskowsow gans bagasow na wrussens i yndella kyns. Gonisogeth Manow yw hanow-kenwerth an Fondyans Ertach Mannow, alusenedh kovskrifys re skoedhyas hag avonsya gonisogeth Mannow dre devyans, adhyskans ha skoedhyans-arghansek dre voy es dew ugens blydhen.

Kegin Esther – Gool Piran 2025

Ottomma dyllans arbennik Kegin Esther rag Gool Piran 2025. Yma hi ow pobas tesen safron.  

An Radyo 010 – Éowyn

YMA Y’N DOWLEN MA

  • Nowodhow Broyow Keltek – Jerry Sethir
  • Éowyn – Nicholas Williams
  • Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

  • “Hal an tow” – Changing Room
  • “Pagan Celebration” – Sue Aston
  • “March Arzur” – Dom Duff
  • “Double Jigs” – Kilfenora Ceili Band
  • “Peigi is Peadar” – Brian O hEadhra
  • “Hungan” – Tir ha Tavas
  • “Hyns tramm” – Kewbanda (Adam Wheeler)
  • “Domhwelyans” – Skwardya (Kan Beatles)
  • “Re a lever” – Bucca
  • “Bys Jenna” – Molly Biscoe
  • “Yntra diw enys” – Graham Sandercock

Nowodhow an Seythen

Yma kendon dhe Gernow moy es unn bilvil peuns lemmyn.
Y teu an nowodhow bos kudynnow mona dhe’n konsel wosa kans soodh dhe vos kellys – ha dew vil fardel tir.
Yma Kernow yn mysk an gwettha pymthek konsel yn Ruyvaneth Unys.
Pooster an begh a vydh war bobel ow tyllo tollow.
Konsel Kernow a vynnsa charjya pymp kansrann moy saw temmik.
***
Nasa re sinyas kevambos gans kowethas a garsa gul an downna poll y’n bys – yn Kernow.
Blue Abyss a vydh gorrys dhe Ayrborth Kernow rag trenya ha hwithrans efanvos.
Hanter-kans meter y dhownder a vydh an poll.
***
Ralli re beu synsys war an dreth dhe Heyl.
Protestoryon yw serrys awos bos kowethas ow kemeres dhe ves meur a dewes.
Yma own bos an ober ma ow tistrui natur an tewynnow.
Yma kummyas dhe’n kowethas kemeres an tewes dhe ves rag gwitha kanel igor dhe’n porth rag skathow.
***
Gwellheansow yw kowlwrys dhe hyns arvorek Kernow Gledh ynter or Kernow ha Tewynblustri.
An rann yw pymthek mildir ha tri ugens – hag yma towl dashenwel an hyns a-dro dhe Bow an Sowson – gans Kernow gorrys y’n towl na.
Natural England a garsa y henwel The King Charles the Third England Coast Path.
Heb mar, yma meur a bobel a-hys Kernow na vynn usya an hanow na.
***
Henn yw oll an seythen ma – y fydh moy nessa seythen

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Yn Kembra – Nowodhow BBC

Yma ansurneth y’n eur ma a-dro dhe dherivasow a’n kesstrif rygbi an ‘Hwegh Kenedhel’ yn Yeth Kembra. Yma chons may fydh an gwirvosow-darlesa chanjys ha martesen y fydh res dhe dus tyli rag gweles an fyttys. Mars yw henna an kas, yma dout a-dro dhe dhevnydhya Yeth Kembra rag leverel y’ga hever ha’n fyttys ow pos gwrys. Bys y’n termyn ma, an BBC hag ITV re gevrannas an gwirvosow mes an kevambos a vydh gorfenna y’n vlydhen ma hag y fydh res dh’y igeri orth profyansow rag darlesans dew vil hwegh warn ugens war-rag. Esel Senedh Kembra, Tonia Antoniazzi, yn-myst tus erell a vydh metya gans menester a-barth sportys Steph Peacock rag dadhlans a-dro dhe roweth an Yeth yn klappyans dre’n fyttys. Y leveris hi; ‘Rygbi yw dihaval yn Kembra, nivrow an wosolowysi yw ughella, yth yw rann vras a’gan gonisogeth – my a dyb Rygbi Hwegh Kennedhel dhe wodhvos hemma hag ymons i ow kul lies tra dhe witha a darlesans yn Yeth Kembra.’

Yn Iwerdhon – RTE

Tri theylu yn Dundalk yn Konteth Louth a vydh dos ha bos an kynsa dhe driga yn chiow drehevys dre bryntyans 3-myns, po ‘3D Printing’. An chiow a veu gwrys dre dhrehevel framweyth a-ugh an dor may fia drehevys an chiow hag ena jynn-kentevenn a ‘bryntyas’ fosow an chiow dre worra linennow hir a gentevynn herwydh towlenn gwithys yn jynn-amontya. Yma dhe bub chi dew leur gans braster kowal a gans ha deg meter pedrek. Res o saw dewdhek dydh rag pryntya an fosow (hag yw an rann yn unnik yw pryntys) ha hwegh mis rag kowlwul an drehevyansow gans to, prennweyth ha gonisyow. An ragdres yw siwyans a gesoberyans ynter Konsel Konteth Louth ha nebes kowethasow-drehevel. Drehevyans an fosow a veu gwrys a-dro dhe dri ugens kansrann skonna ages fordhow-drehevel hengovek, mes an kost yw a-dro dhe’n keth.

Yn Alban – STV

Esel Senedh Alban re bysis toll chi-karr rag difres tekter an ughdiryow hag an ynysow. Emma Roddick re leveris niverow a havysi dhe ‘dardha’ y’n blydhynyow a-gynsow ha kost an damaj ha gwask orth gonisyow teythyek dhe vos tylys gans tus teythyek. An fordh-havysi Arvor Pymp Kans re wrug ughelheans a hwegh warn ugens kannsrann y’n niver a vyajoryon ha chiow-karr yw keas ‘mes an toll yw gwrys y’n eur ma.

Yn Mannow – Mannow Hedhyw

Ros Laxey Meur, yn Mannow, yw an brassa ros-dhowr owth oberi y’n norvys ha trinos bras yw rag tus a wodrig orth Mannow, mes yma dadhlans y’n eur ma a-dro dhe gresenn-godrigor nowydh yw towlennys rag an tyller. Meyni orth an tyller a lever bos res drehevyans nowydh rag provia neb tyller yn-mes a’n gewer, mes desin profys an drehevyans nowydh yw kales gans nebes eseli an Tyndwald ow leverel desin ha’n tyller an drehevyans nowydh dhe shyndya ertach an ranndir. Profyans an towlenn a vydh lettys lemmyn rag gul kusulyans poblek.

Jerry Sethir, ow terivas a-barth An Radyo.

An Radyo 009

YMA Y’N DOWLEN MA

  • Nowodhow Broyow Keltek – Jerry Sethir
  • Very – Nicholas Williams
  • Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

  • “Pandr’a wrug hwarvos dhe Whitford?” – Hanterhir
  • ” ??” – Mammenn
  • “Vodya” – Gwenno
  • “Naw mab hardh” – Fool’s Rock
  • “Kernowes yn Pow Sows” – Elizabeth Ellis
  • “Dr MacPhail’s Trance” – Capercaillie
  • “Piw a wor?” – Brenda Wootton
  • “Ny allav y wodhevel” – Skwardya
  • “Oró sé do bheatha ‘bhaile” – The Dubliners
  • “Delyow Sevi / Hard Rock Miner” – Martha Woods

Nowodhow an Seythen

Yma sorr erbynn ledyores Konsel Kernow wosa hi dhe gewsel erbynn ervirans krev konseloryon war dhigresennans.
Linda Taylor a grys bos gwell dhe Gernow bos moy igor dhe geskowsow war gesunya Kernow gans Dewnens hag Aberplymm.
Ny wrug hi ragleva abarth nag erbynn kesunyans an mis ma.
Agensow, hi a dhuryas wosa raglevans war drest yn hy ledyans.
***
Deg milvil peuns warn ugens re bo gorrys yn Krofti Dheghow gans an Governans.
An mona a dheu dhyworth Arghas Rychys Kenedhlek.
Metalow Kernow a wra hwilas hwetek milvil peuns ha dew ugens rag pesya an hens war’tu ha dasigerans an bal.
Yma towl dastalleth gwaynya sten ena dew-vil-seyth-warn-ugens… ha dalleth tri hans soedh nowydh.
***
Ragdres Eden a vynnsa treghi peswar ugens soedh.
Rewloryon an biomow ogas dhe Sen Austell a lever bos moy kostek dhe witha an tyller ha bos le a bobel ow mos dh’y weles.
Nawnjek anedha a dhewisas dibertha a’ga govis.
***
Bagas a beswar person negys leel re gemeras rewlyans An Vorladron Gernewek.
Ledyes yns gans Martin Hudson neb o esel an bord.
Y fydh ganso Philip Champ, Anthony Whyte ha Lee Miles.
Sir Richard Evans re beu ow kontrollya an klub dres deg bledhen warn ugens.
Byttegyns, ev a leveris bos hwans dhodho kildenna nans yw teyr bledhen.
***
Henn yw oll an seythen ma… y fydh moy nessa seythen.

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Yn Kembra – Nowodhow BBC

Awtourita Park Kenedhlek Eryri a vydh an kynsa park kenedhlek yn Kembra dhe dhevnydhya nerthow gorrys yn lagha gans Senedh Kembra yn dew vil dew warn ugens dhe wul finwedh orth an niver a jiow nessa, po havosow, a-ji y’n park kenedhlek. Mar mynn nebonan devnydhya chi avel nessa chi, y fydh res dhe gavoes kummyas towl dh’y wul. Konsel Gwynedh o an kynsa korf poblek dh’y dhevnydhya. An Awtourita a leveris moy ages deg ha dew ugens kannsrann a dus deythyek dhe vos herdhys yn-mes an park gans prisyow chi ughel, hag yn nebes tylleryow an niver yw ogas peswar ugens kannsrann. Cymdeithas Yr Iaith, Kowethas Yeth Kembra re leveris bos hemma ‘kynsa gwreythres a-vri’ rag gwellhe kavadewder a jiow rag tus teythyek.

Yn Iwerdhon – RTE

An gewer a wrug an brassa nowodhow arta yn Iwerdhon. Yma oberennow ow pesya hwath dhe ewnhe damaj gwrys gans tewedh Eowyn. Yma bargenyow tir yn Dublyn ow klerhe temmigow a weder ha plastek wosa bos hanter-distruys kowfordhow plansa gans an gwyns, ha’ga threvasow re beu distruys gans gwynsow ughel ha tempuredh isel. Unn tiek a gollas dew a’y naw kowfordhow-plastek y’n gwyns. Yn Konteth Conaught a-dro dhe dhew kans gwydh a veu hwythys dhe’n dor ha kerri ha chiow a veu kisys. Keskomunyans yw pur gales hwath drefenn bos meur a wivrennow pellgowser hwythys dhe’n dor ha treuskorrellow klappkodh po kisys po heb tredan. Yth esa tus ha negysow owth assaya omdhaskavoes wosa ergh an diwettha tewedh a-varra y’n vlydhen.

Yn Alban – STV

Gwarior Hollywood, Harrison Ford, a vydh dos ha bos sterenn yn nebes fylmow berr gwrys rag argemmynna hwyski Albanek Glenmorangie. An gwarior yw aswonnys yn ta dre fylmow haval orth Star Wars hag Indiana Jones a vydh godriga orth an dystyllji yn Tain yn mysk dewdhek tyller a-dro dhe Alban rag gul an fylmow. Ford a leveris ev dhe omlowenhe dre wul an fylmow ha leverel i dhe vos anfayntek ha didhanus. Askorrer an fylmow, Joel Edgerton, a leveris: ‘Der ow bewnans oll my re viras orth argemmynnow a veu gwrys herwydh patron aswonnys, ytho, pur dha yw genev pan vo traow tamm goderrek, heudh hag anrevrond.’

Yn Mannow – Mannow Hedhyw

Yma tus yowynk ow pos gelwys dhe ombrofya yn kesstrif Piwasow Gwerin Mannow lemmyn. An hwarvos yw displegyans a ilow ha gonisogeth yn le kesstrif, ha fleghes yw kennerthys dhe wul neppyth y’n vlydhen ma a wra solempnya hengovyow powek ha honanieth gonisogethek gans thema a ammeth ha’n powdir. An kesstrif y honan a vydh pesya dre bymp dydh ha gwrythyansow a vydh diskwedhys yn Douglas ha Sen Jowan. An hwarvosow a dhalleth dhe’n ugensves a vis Meurth.

Jerry Sethir, ow terivas a-barth An Radyo.

An Radyo 008

YMA Y’N DOWLEN MA

  • Nowodhow Broyow Keltek – Jerry Sethir
  • France – Nicholas Williams
  • Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

  • “Feri Tregi” – System Son Kernow
  • “The Teetotaller/St Ann’s Reel” – De Danann
  • “Lymbo” – Skynt an Ilowek
  • “Steir 1” = Sonerien du
  • “Hwath moy” – Tallessyn Grenfell-Lee
  • “Henhwedhel Morvoren Senar” – Hazel Curnow
  • “The Ram” – Mec Lir
  • “Bishop’s Jig/Hernen Wynn/An Marrek” – Ros Keltek
  • “War lann an gover” – James Hawken
  • “An baner anken” – Spit
  • “Kovyow Alban” – Graham Sandercock

Nowodhow an Seythen

Konseloryon yn Lys Kernow re skonyas bos rann a worgonsel gans Dewnens hag Aberplymm.

Konseloryon yn Dewnens re leveris bos hwans dhedha a gesoberi gans Kernow may fo dhedha moy a vona ha gallos.

An Governans a garsa gul moy a dhigresennans dhe’n ranndiryow dre gesunya gans mer.

Byttegyns, konseloryon a erviras govyn moy a dhigresennans dhe Gernow hepken.

An raglev a veu gorrys dherag an konsel gans Dick Cole a Vebyon Kernow.

***

Gorhel aspia Rusek re beu gwelys y’n mor ogas dhe Gernow.

Dell lever an Governans, yth esa an Yantar ow hwilas kablys yn-dann dhowr.

Skath-sedhi Bretenek eth dhe enep an mor ha gwarnya an gorhel.

Chassys veu yn mes dowrow Bretenek gans an Morlu Riel.

Hwarvos a wrug hemma warlena yn ogas ha Baya Porthledan.

***

Dugeth Kernow a dal gul moy rag pobel yn Kernow heb chiow dhedha.

Res veu an messach na dhe Bennsevik Wella gans Konseler Julian German.

Ev a garsa gweles an Dugeth, Trest Kenedhlek ha MOD usya chiow degol yn Kernow rag annedhyans teyluyow.

***

Medhyk dens a Gernow res eth a’y honan dhe’n Peul Soth dre skia seyth kans milder.

Cat Burford a Gellihellan ogas dhe Gammbronn a wrug an trumach yn trethek dydh ha dew ugens.

Res o dhedhi suffra gwynsow oer le ages deg degre warn ugens yn-dann zero.

Yth esa dhedhi an hwans a wul hemma aban o hi flogh.

***

Henn yw oll an seythen ma – y fydh moy Nessa seythen.

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Yn Kembra – Kembra Warlinen

Konsel Wrexham re dhallathas lenwel tell fordh yn unn fordh yn ogas dhe Bontfadog yn nans Ceiriog. Tus teythyek re beu ow krodhvola a-dro dhe studh an fordh dre dermyn pell heb siwyans. Unn triger teythyek a leveris bos tell mar vras avel davas dhedhi. Wor’tiwedh, tus an dre a wrug sinweyth ow leverel bos an fordh ‘parc heudh’ henwys ‘Tir Toll Fordh’ ha kennertha tus dhe dhos ha gweles an tell kowrek kyns i dhe vos gyllys. An krodhvol o pur sewen ha godrigoryon a dheuth pellder meur rag gweles an fordh ha’y thell. Ankombrus o henna rag Konsel Wrexham may tallethsons i lenwel an tell y’n sethun ma, ha gwirhaval yw ‘Tir Toll Fordh’ dhe vos gyllys wosa penn an seythun ma.

Yn Iwerdhon – RTE

Konsel Sita Galway re dhallathas gul ‘bynkyow skentel’ y’n sita. I a wrug tri bynk poblek yw nerthys dre wolow an howl hag i a brov Wifi heb kost hag ynwedh fordh dhe dhasnertha klappkodhow ha taklennow istredanek erell. Tus an sita a leveris traow divers yn aga hever; nebes anedha a dyb i dhe vos dhe-les hag i dhe weres ha tus tethyek ha godrigoryon, mes tus erell a lever i dhe vos skoell a arghans toll.

Yn Alban – STV

Dyskybles yn skol Kelvynsayd Akademi yn Glasgow re waynyas piwas a-gynsow wosa dysmygi lenn poethhes dre nerth an howl rag tus dhisto. Rebecca Young, dewdhek bloedh, a waynyas an piwas dres deg ha tri ugens mil a fleghes erell, dre dhysmygi lenn a dhevnydh gwivrow a gober dh’y toemmhe, frammweyth gwedhyn rag may hyll bos degys an lenn yn es, ha panellow howlek dh’y nerthhe. Yma kowethas jynnweyth Thayls owth avonsya kenwra an desin hag yma govenek dhedha bos an lenn askorrys.

Yn Mannow – Mannow Hedhyw

Astell-ober a veu towlennys gans medhygyon yn Mannow y’n kynsa prys yn istori an bro re beu hedhys wosa profyans nowydh gans an unyans, an Kowethas Medhygel Predennek a lever i dhe gommendya degemmeryans an profyans gans aga eseli. Ynwedh yn Mannow, kesstriv re dhallathas rag kavoes an seytegves ‘Bard Yowynk Mannow’. An titel a vydh res dhe neb den yowynk, ynter deg ha seytek bloedh, a wra an gwella bardhonieth. An kesstrif blydhenek yw kesoberyans gans nebes kowethasow ha bagasow poblek rag skoedhya ertach gonisogethel Mannow ha solempnya an artweyth a vardhonieth ha hwedhla.

Breten Vyghan – Agence Bretangne Presse

Studhyans a-gynsow a dhiskwedh an niver a dus a dhevnydh Breton yn ta dhe goedha dre’n hwegh blydhen eus passys. Studhyans prenys gans Ranndir Breizh ha gwrys gans TMO a lever bos an niver a dus a lever i dhe dhevnydhya an Yeth yn ta dhe lehe dhe dhew poynt seyth kansrann yn le pymp poynt seyth yn dew vil hag etek. Herwydh an niverow kevys gans an oberenn yma le a dus kottha ow tevnydhya an Yeth lemmyn, mes moy a dus yowynkka. An niver a dus ynter pymp war ugens ha nownsek warn ugens bloedh a dhevnydh an yeth re ynkressyas, ow tiskwedhes effeyth adhyskans diwyethek, mes yma’n sommenn own tigressya drefenn koll a dus kottha.

Jerry Sethir, ow terivas a-barth An Radyo.

An Radyo 007

YMA Y’N DOWLEN MA

  • Nowodhow Broyow Keltek – Jerry Sethir
  • Shop – Nicholas Williams
  • Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

  • “Tregajorran” – Bagas Degol ha Dalla
  • “Does dim mwy o win” – Dorcas
  • “Chase the ace” – Mec Lir
  • “Anni war an woen” – Graham Sandercock
  • “Seulabrys” – Simon Glanville
  • “Roisín dubh” – The Dubliners
  • “Diskwedh dhymm an towl” – Kensey
  • “Jyg Korolli” – Cam Kernewek
  • “Oll avel onan” – Brother Sea

Nowodhow an Seythen

Yma avonsyans y’n towl dhe wul klavji nowydh yn Kernow rag benenes ha fleghes.

Konfirmys gans Trest Klavjiow Kernow Rial bos degemerys an mona dhe dhasworra an asrann yeghes kolon.

Arghans re beu gorrys yn y le rag daswul systemow tredanek ynwedh.

Heb an dhew ragdres ma, ny via possybel dhe dhalleth an klavji nowydh.

***

Dew esel senedh Sen Stevan re gewsis erbyn pesya gans hwilas oberydh privedh rag Ayrborth Kernow.

Konsel Kernow re beu owth assaya kavos kevambos y’n misyow yw passys.

Ben Maguire ha Noah Law a grys nag yw possybel kowlwul an kevambos ha’n tybyans a dalvia gesys dhe goedha.

***

Yma gweythyow fordh dhe dhasfurvya Kowfordh Essa bys y’n pympes warn ugens mis Hwevrer.

Deges a vydh an fordh dredho ynter eth eur y’n nos ha hwegh eur y’n myttin.

Kost an ragdres a vydh pymp milvil peuns warn ugens.

Y fydh kerri gidys dhyworth Karkil hag a-hys an B3271 ha Fordh Ogledh.

***

Ha kildennys a vydh skath-sawya Aberfala.

An Richard Cox Scott re dheuth dhe benn bewnans gonisadow.

An skath a dhallathas servya nans yw peder bledhen warn ugens.

Gelwys veu kansweyth y’n prys na ha sawya dewdhek bewnans ha gweres moy es seyth-kans person.

***

Henn yw oll an seythen ma – y fydh moy nessa seythen.

 

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Kembra – Kembra Warlinen

Tri delinyans yn gis ‘Banksy’ re omdhiskwedhas dre nos an pymthegves a vis Genver a-dreus Kembra yn Denbishire ha Flyntshire. An tri delinyans, deskrifys avel ughel aga gnas, a dhiskwedh bugh, oula, ha marghek. An kynsa o an bugh orth fos diwotti kyns an Tavarn Derwen, yn kres an dre Mold. Tus teythyek re wrug skeusennow anedha aga honan owth omwul kodra an bugh.

An oula a omdhiskwedhas nebes diwettha y’n keth nos orth savla-kyttrin yn Trefnant, hag ena an marghek yn park-kerri yn Ruthin. Yma tus ow keheveli an marghek gans Owain Glendwr. Nyns yw sur i dhe vos ober Banksy mes yma tus ow pysi bos an oberennow artweythek difresys awos aga gnas ughel. Drefenn bos gwrys dew a’n lymnansow orth fos drehevyansow privedh konsel Denbeighshire re leveris nag yw travyth a yllons i gul rag gwitha an oberennow.

 

Iwerdhon – RTE

Yma governans nowydh ow pos selys yn Iwerdhon nessa dy’Mergher wosa etholansow ena. Y furv a vydh unyans gans Fianna Fail, Fine Gael ha seyth parti ranndiryel anserghek. Yntredha, yma dhe Fianna Fail ha Fine Gael hwegh ha peswar ugens kador. Gwirhaval yw etholans yn-mysk eseli an partiow rag afydhya an bargen dhe vos gwrys y’n seythun ma. Gwaytys yw an dhew barti bras dhe gommendya towlenn an governans nowydh hag y’n kas na Taoiseach nowydh a via dewisys nessa dy’Mergher. Drefenn Fianna Fail dhe waynya deg kador moy ages Fine Gael, Micheál Martin a via dewisys avel Taoiseach y’n kynsa prys, ow kul an soedh bys dew vil seyth warn ugens hag ena ledyer Fine Gael a’n siwsa.

 

Alban – STV

Ervirans gans an Awtourita Nija Sivil yw diwettha rann an paperweyth yw res rag lonchyansow a-dhiworth Efanderborth Saxavord, lonchva nowydh war ynys Unst hag yw an ynys a’n moyha north yn ynysow Shetland. Yma kummyas seulabrys dhe wul lonchyansow a-dhiworth an lonchva mes res yw afydhyans rag pub lonch. An lonch a veu afydhys a-gynsow a vydh hwarvos neb termyn y’n vlydhen ma hag y fydh an kynsa lonchyans plommwedhek a loerellow a-dhiworth tir an UK hag an kynsa yn Europ ynwedh. An kowethas a vydh lonchya an loerellow yw henwys Gweythva Fusenn Augsberg, kowethas Almaynek, hag a vydh an kynsa kowethas Europek dhe gavoes kummyas rag lonchyans a’n par ma. An Fusenn, henwys RFA Onan, yw deg warn ugens meter y hirder hag y hyll hi doen bern mil tri hans kilo yn resegva a-dro dhe’n norvys.

 

Mannow – BBC

Y fydh astell-ober gans medhygyon yn Mannow y’n kynsa prys yn istori. Yma dadhlans yntredha ha Manx Care yn kever arghans. Yth esa aga unyans, Kowethas Medhegel Predennek, ow kul negysyans gans Manx Care rag assaya kavoes ynkressyans a dhewdhek poynt hwegh kannsrann, mes Manx Care a leveris bos henna anaffordyadow ha profya hwegh kannsrann yn y le. Kadoryer an Kowethas Medhegel Mannow, Prakash Thiagarajan, a leveris ma nag esa hwans dhe vedhygyon gul astell-ober mes leheans aga gober dre’n deg blydhen yw passys yw ansostenadow lemmyn. Ev a leveris bos an astell-ober diswaytyek, mes nyns eus digelmyans saw daswrians an gober kellys.

 

Jerry Sethir, ow terivas a-barth ‘An Radyo’.

An Radyo 006

YMA Y’N DOWLEN MA

  • Nowodhow Broyow Keltek – Jerry Sethir
  • And – Nicholas Williams
  • Nowodhow an seythen
  • ‘Golf’ – George ha Samantha

Kanow an seythen ma

  • “Tekka ha hwekka” – Hanterhir
  • “Yma o hyd” – Dafydd Iwan
  • “Kan Kernow Divres” – Tir ha Tavas
  • “Ev Chistr’ta, Laou!” / Dans Bro-Leon” – The Chieftains
  • “Gas e” – Fiona O’Cleirigh
  • “Dos a wra agan dydh” – Florence MacDonald
  • “Dúlamán” – Clann Mhic Ruairí
  • “Lavar gwir” – Skwardya

Nowodhow an Seythen

Gwav gwynn re dheuth dhe Gernow wor’tiwedh.

Kyn nag esa Nadelik gwynn dhyn ni, ergh a godhas yn feur rag mis Genver.

Rew kerri a veu stegys war an A-deg-warn-ugens dhe Jamaica Inn.

An yeynder a iselhas bys dhe boynt rew ha tredan a veu treghys yn TR5.

An gwav re weskis gonisyow yeghes ynwedh awos klevesow kepar ha fliw, kovyd, ha norawirus.

Trelosk a leveris y vos yn-dann woredhomm awos an myns a bobel ow kelwel naw-triflek.

***

Konseler Linda Taylor re skrifas dhe’gan hwegh esel senedh Sen Stefan yn unn wovyn keskows kler yntredha ha’n governans war dhigresennans.

Lyther a veu danvenys mis Gwynngala yw passys owth erghi kevambos rag Kernow yn unnik.

Byttegyns, an governans re leveris seulabrys bos hwans dhedha a worra awtoritas warbarth rag gul ranndiryow gans poblans brassa ages unn milvil ha hanter.

An styr dhyn nyni yw bos edhomm a gesunya Kernow ha Dewnens – ha dell hevel – nyns yw henna degemeradow dhe bobel a Gernow.

***

Spall a veu dyllys dhe lewyer karr wosa ev dhe vos gwelys yn kamera CCTV hag ev ow kasa atal.

Res yw dhodho tylli kans peuns ha hanter wosa seghyer MacDonalds ha hanav McFlurry dhe vos gesys ryb fordh ogas ha Sen Austell.

***

Kog a vri, Paul Ainsworth, re brenas Ostel Sen Enodoc.

An drehevyans a vir dres Dowr Kammheyl ogas dhe Garrek ha pur ogas dhe Dreth Daymer.

Ev ha’y wreg a vew boesti yn Lannwedhenek seulabrys – keffrys ha ostel y’n keth tre.

***

Henn yw oll an seythen ma – y fydh moy Nessa seythen.

 

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Kembra – Herald Wales

Kaskyrghow re wrug keskerdh yn Llambed (Lampeter) a-gynsow erbynn ervirans gans Pennskol Kembra Trynsys Sen Dewi dhe waya studhyansow denseth dh’y gollji yn Kaervyrdhyn (Carmarthen). An keskerdh a veu ordenys gans Kowethas Llambed hag y teuth studhyoryon dell yw ha grasedhigyon a’n termyn eus passys rag diskwedhes gorthter dhe’n dowlenn. Ieuan Davies, pennlywyer an keskerdh ha grasedhik a’n pennskol a leveris ‘Ni a vynn diskwedhes skoedhyans rag an studhyoryon a vydh effeythys aga adhyskans yn poran gans an towlennow ma, ha kovhe dhe’n dus a wra an ervirans ma a’n effeyth gwastyek a vydh hwarvos y’n erbysieth ha gonisogeth teythyek.’

Llambed yw an kottha pennskol yn Kembra, selys yn mil, eth kans, dew warn ugens.

Dasleans profys an asrann denseth re dhallathas prederow a-dro dhe sostenadewder a adhyskans ughella yn Llambed, ha kaskyrghow a lever an ervirans dhe worfenna istori a ertach akademik y’n dre a-dreus moy ages dew kans blydhen.

 

Iwerdhon – Irish Mirror

Yma’n gewer ow kul an brassa nowodhow yn Iwerdhon, hag ergh bras ha tempredhow mar isel avel marnas dewdhek degre a wra terroes a-dreus dew warn ugens konteth. Meur a skolyow yw deges, yth esa damaj gwrys dhe dhrehevyansow pals dre boesedh ergh ha nebes tus re beu ladhas dre dhroglammow daromres. Yn diwotti yn Konteth Kork, to a goedhas dhe’n leur yn-dann boester a beswardhek meusva a ergh ow kul damaj yw dismygrivys bos a-dro dhe gans mil euro. An to o anfast hag ysytynnadow dre jynnow tredanek, pan woderris an gewer euthek an nerth tredanek dhe’n diwotti nyns o galladow dhe ynplegya an to ha poesedh an ergh a’n herdhyas dhe’n leur.

Yma gwarnyansow an gewer yeyn hag erghek dhe besya dre’n seythun ma oll.

 

Alban – Nowodhow BBC

An gewer re wrug traow erell nebes moy heudh yn Alban. Yth esa ergh ha rew ha tempeuredh mar isel avel marnas deg degre, hag eseli an Muir of Ord Curling Club re beu owth omlowenhe dre dhevnydhya rewva yn-mes rag praktisya aga sport. Yth yw onan a’n diwettha tylleryow yn Ugheldiryow Alban may hyll tus praktisya ‘Curling’ yn-mes, ha nyns yw galladow lieskweyth fyttys yn-mes drefenn nag yw yeyn lowr an gewer, mes yn pennseythun yw passys yth esa fyt, henwys ‘bonspiel’, gans moy ages hanter-kans den ow kesstrivya. Yma govenek dhedha bos chons a fyttys moy mar pes an gewer yeyn.

 

Mannow – Isle of Man Today

Skol y’n soth a Vannow re solempnyas hy degves war ugens pennbloedh a-gynsow. Scoill Phurt Le Moirrey a igoras hy darasow rag dyskyblon dhe benn mil, naw kans, peswardhek ha peswar ugens hag yth esa saw peswar ha tri ugens flogh ena y’n kynsa dydh, ha teyr stevell. Yma nebes an meyni esa y’n skol yn hy hynsa dydh owth oberi ena hwath rag gul an solempnyans. Onan anedha yw Steve Sheppherd, an porther, ev a leveris, ‘Avel porther y’n skol ma, y hyllir skrifa roll a’n traow yw res aga gul y’n myttin hag ena y skwardya wor’tiwedh – nevra ny wodhor an traow a vydh dres gans an jydh! An dra yw an moyha a-vri yw bos sur bos puptra salow rag an fleghes; yma’n tappow oll owth oberi, oll a’n privedhyow yw glan ha’n mallborthow yw anlettys.

 

Jerry Sethir, ow terivas a-barth ‘An Radyo’.

RanG #721 – Kegin Esther

GWERESEWGH GANS AN DOWLEN MA

Mars os dyskader Kernewek po dyskybel, my a garsa klewes dhyworthowgh. My a vynnsa kavos rekordyansow

gwrys gans klasow Kernewek; hwedhlow, gwariow, derivasow hag erel. Kestevewgh orthiv ha ni a yll keskewsel war an dra.

YMA Y’N DOWLEN MA

  • Kegin Esther der an radyo
  • Nowodhow Broyow Keltek – Jerry Sethir
  • But – Nicholas Williams
  • Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

  • “Delyow Sevi/Hard Rock Miner” – Martha Woods
  • “Skeus Jacka” – Molly Bisoce
  • “Hayl dh’agan mammvro” – 4 in a bar
  • “An alargh” – Ray Chubb
  • “Goon las” – Jamie Toms ha Lauren Chandlier
  • “The furry set” – Sowena
  • “Kan Jack” – System Son Kernow
  • “Rogue’s March” – System Son Kernow
  • “Ty yw gis-dhonsyer, Melder” – Phil Knight

Nowodhow an Seythen

Yma own dhe bark enyvales gwyls yn Heyl awos lesans flu-ydhyn.
Park Paradhis a wra ughelhe bio-sekurneth ena wosa an kleves dhe vos diskudhys yn Rosusyon.
Yma mil edhen ha tri hans y’n park …yn mysk anedha paloresow.
****
Yma godros degea war seyth kresen adhyskans tevysogyon a hys Kernow.
Warlergh Konsel Kernow, ny wrug ynkressya niverow a bobel owth omrollya gansa wosa Covid.
An Konsel a garsa degea kresennow yn Reskammel, Kelliwyk, Penntorr, Essa, Lannstevan, Pennsans, ha Sen Austell.
***
Koffiji yn Kernow a veu distruys unnweyth arta y’n hager awel.
Koffiji Treth an Kastell a veu swattyes gans Bert an seythen yw passys.
An gewer arow a wrug dhe lies tyller liva ha hedhys a veu trenow ynter Loundres ha Pennsans.
****
Y fydh Boardmasters ow tehweles dhe Dewynblustri nessa mis Est.
An bagas orth y restra re leveris bos erghys moy a withysi sekurneth ena wosa seyth person a veu kemmerys dhe glavji hevlena.
Avisys yw dew ugens performyas y’n gool – ha’n Prodigy ha Raye gansa.

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Kembra – Wales Online

Yma Konsel Kerdydh ow tybi a-dro dhe dowlenn dhe ri charj brassa dhe dus gans kerri brassa rag parkya y’n sita, hag ynwedh dhe dhifenn orth kerri dres teyr mil, pymp kans kilo aga foester a ombrofya rag kummyas soedhogel dhe barkya yn ranndiryow frennys. Yma’n konsel ow prederi a-dro dhe dybyansow a ri dhifenn haval dhe gerri gans jynn a wra meur a dhefolans ynwedh.

Yma kussulyans ow pos gwrys a-dro dhe barkyans dre vras y’n sita y’n eur ma. Unyans Studhoryon Pennskol Kerdydh re dhallathas kaskyrgh er y bynn yn-dann leverel: ‘heb hedhas dhe gummyas parkya, yma’n studhyoryon ma yn-dann wodros a lettyansow a-vri dh’aga adhyskans, ha’ga bywnans pub-dydh, ow tyghtya orta avel burjysi nessa renkas.’

An konsel a vydh chanjya kummyasow-parkya godrigor a-dhiworth an argerdh herwydh an our yn argerdh dydhweyth, rag lesta orth tus ow tevnydhya an kummyas gans tressa karr. Y fydh ynwedh finwedhyans a dhew kans ha dew ugens dydh a barkyans rag godrigoryon. An konsel a lever i dhe dhegemmeres dasliv a dherivadow may hyll bos kales dhe venystra kummyasow herwydh an our ha’ga chanjya rag may pes pub kummyas godrigor dre dhydh a vydh esya rag trigoryon.

Alban: Nowodhow STV

Kowbal nowydh, an MV Glen Sannox, re dheuth nebes nessa dhe vos devnydhys rag gonisyow ynter ynysyow Albanek hag, yn arbennik, an gonis ynter tir-meur Alban hag Ynys Arran, hag yw gwrys gans an kowethas a wra an gonisyow, KalMak.

Delivrans an kowbal nowydh re beu treynys dre ogas seyth blydhen a-dhia y lonchyans soedhogel yn dew vil ha seytek drefenn bos res dhe Wovernans Alban sawya an negys a’n drehevis, Fergusson Marine, a-dhiworth menystrans arghansek. Godrosys veu drehevel an Glen Sannox ha’y hwoer-worhel an Glen Rosa gans an ahwer a-gynsow dhe’n dhrehevelva, ha penn soedhek Fergusson Marine, ‘John Petticrew’ a leveris “Nyns eus dout vyth an vyaj dhe’n prys ma re beu hir ha kales, hag yma keskolonnekter dhyn gans devnydhoryon kowbal re wortas gweles an jydh ma dre dermyn mar hir.” Y keworras ev; “Ha ni ow mires war-tu ha’n termyn a dheu lemmyn, agan galloes dhe aswiwa, fetha ha dyski diworth kaletteryow bras a dhiskwedh duryadowder ha kreftow agan meni, ha henn a brof talvosogeth kowrek ha ni owth ombrofya orth kevambosow y’n termyn a dheu.”

Kynsa kost an kowbal o a-dro dhe seytek ha peswar ugens milvil a beunsow, mes wosa an kudynyow gans Fergusson Marine y gost yw lemmyn a-dro dhe bedergweyth an kost na.

An Vaynorieth Vorek ha Morwitha ha Kovskrifans Lloyd re assentyas gans salowder an gorhel, ha res yw lemmyn a-dro dhe hwegh seythun a jekkyansow hag omaswonnans gans an meni kyns an kowbal dhe entra y’n gonis yn euryador an gwav.

Iwerdhon – The Irish Times

Hag an etholans ollgemmyn ow tos yn skon yn Iwerdhon, Mary Lou MacDonald, ledyores Sinn Fein re leveris a-gynsow; na vydh Kier Starmer profya etholans-govynn po ‘referendum’ dre vodh, mes an nessa governans iwerdhonek a allsa herdhya chanj mar kyll ev darbolla Loundres ev dhe vos ervirys a-dro dhe unnses. Hi a leveris “Mar ny wra an tishuk leverel yn kler bos hwans dhe wovernans Iwerdhon gul an etholansow-govynn, hag yma’n ragoberow ow tos yn rag, Stret Downing a vydh dehweles dhe’n ‘status quo’.”

Byttegyns, herwydh Sinn Fein, an dhygamenieth a yll bos dihaval yn tien mar pe diskwedhys dhe Loundres omdhalgh dihaval gans an nessa Tishuk, den a wrug bos kler bos res etholansow-govynn hag yma towlennow rag unnses ow tos war-rag.

Yth esa hi ow kewsel dy’Gwener yw passys orth hwarvos yn Dublyn rag gul poeslev dhe’n fordhow may rosa ragwir Sinn Fein dhe unnses Iwerdhonek.

“Kansblydhen a dhibarth y’gan bro yw lowr. Termyn gwiw yw lemmyn rag mires dhe’n termyn a-dheu gans govenek hag ughelhwans, hag an termyn a-dheu na a brof dasunnses” a leveris hi.

Mannow – Nowodhow BBC

Yma strateji nowydh ow pos skoedhys gans an Tynwald, Senedh Mannow. Amkan an Dowlenn Dhiogeledh Boes Dew Vil Peswar warn Ugens, hag an Strateji Ammethel Dew vil Peswar warn Ugens yw dhe lehe ynperthi boes dre dheg kannsrann rag krevhe argerdhow-boes an ynys, ha skoedhya hy hemmynieth amethi.

Menystres boes hag ammeth, Kler Barbur, a leveris bos an dhew skrif a-res rag termyn a-dheu Mannow.

An Dowlenn Dhiogeledh Boes a wra moy ynwedh; yma tybyansow a lehe skoel, gwellhe isframweyth boes teythyek hag ynkressya an dalgh a witha boes war’n ynys rag gwellhe krevder ha gwedhynder erbysiethek.

Barbur a leveris hi dhe vos kyfyansek may hyll bos kollenwys an kostennow a-ji dhe dowlarghow an Asrann Kyrghynnedh, Boes hag Ammeth.

Ynwedh, profys yw Towlenn Wodhvos Boes rag tus a bub bloedh ha towlenn gusulyek rag negysyow-boes nowydh po negysyow-boes a vynn divershe.

Prederow a-dro dhe’n towlennow re beu leveris; esel an Tynwald, Jason Mourhows, a leveris bos y bennbreder ev bos fowt a fog orth bargenyow-tir kernwerthel leundermyn. Ev a leveris dout a-dro dhe’n fordh may hyll bos kehaval ynkressyans dre dheg kansrann a askorrans boes y’n strateji dhiogeledh boes ha kosten dhe lehe ynperthyans a voes y’n strateji ammethel, ha mar pe godros a fowt a voes dredho.

Esel an Tynwald, Kryss Tomas, a leveris prederow a-dro dhe fowt a dowlargh keveylyek, yn-dann gampoella unn tiek a leveris bos an skrifow ‘skoell a dermyn martesen, awos fowt a asnodhow dh’aga delivra.’

Breten Vyghan – Le Telegramme

Fest Ilow Breton, Yaouank, re beu gwrys yn Rennes a-dhia dalleth an mis ma, re worfennas yn gorthugher dy Sadorn yw passys gans fest-nos hengovek a’n brassa yn Breten Vyghan a dhros warbarth pymp mil, peswar kans a dhonsoryon.

Ordenys veu gans Kowethas Skeudenn Bro-Roazhon, ha’n fest ma o an pympes warn ugens.

Yth esa ynno hwarvosow divers, y’ga mysk; fylmow, dyskansow dons, hwarvosow a’n gwariva ha keskusulyansow. Yth esa moy ages naw kans den ow kul rann a’n hwarvosow ma.

Kemo Veillon, lywyer artweythek an fest a leveris “Yth eson ni ow synsi an chons dhe dhasgevarghewi y’n Hel Rydhses may hwrussen ni y dhevnydhya dre ugens blydhen. Ni a vynn diskwedhes gonisogeth Breton igor hag yn-few hag yma bandow a gemmysk ilow Breton gans furvow erell yw tredanekka, a’n norvys efanna, ha punk. Yma ynwedh chons dhe vandow ow talleth dhe dhevnydhya an fest avel bord-lamma.

Jerry Sethir, ow terivas a-barth Radyo an Gernewegva.

RanG #720 – Nowodhow Broyow Keltek

GWERESEWGH GANS AN DOWLEN MA

Mars os dyskader Kernewek po dyskybel, my a garsa klewes dhyworthowgh. My a vynnsa kavos rekordyansow

gwrys gans klasow Kernewek; hwedhlow, gwariow, derivasow hag erel. Kestevewgh orthiv ha ni a yll keskewsel war an dra.

YMA Y’N DOWLEN MA

  • Nowodhow Broyow Keltek – Jerry Sethir
  • Hildebrandslied – Nicholas Williams
  • Nowodhow an seythen

Kanow an seythen ma

  • “Sav yn-bann” – Phil Knight
  • “Hungan” – Tir ha Tavas
  • “Delyow Sevi” – Bolingey Troyl Bans
  • “Tas Tim” – An Ladron
  • “Kan an Cyder” – Pobel dhe Bennseythen Gernewek 1991
  • “Hav” – Ahanan
  • “Pandr’a wre’ta, kares?” – Skwardya
  • “Deus yn-rag Dolli” – Skwardya
  • “Rattler Reel/Ton Bewnans” – Kerensa Wright
  • “Feri Tregi” – System Son Kernow gans Jon Mills

Nowodhow an Seythen

Ostel re dhegeas yn Tewynblustri wosa bos ena kans bledhen ha pymp warn ugens.

Dell hevel, yma godros a gelli tri ugens soodh dhe Ostel Victoria ha nebes negysyow y’n kyrghyn.

Nyns yw konfirmys towlow rag an termyn a dheu hwath.

Yma ow tegea ynwedh: klub nos Berties ha tavern henwys O’Flannigans.

***
Flu-ydhyn re beu kevys yn Kernow.

Ledhys a vydh oll an ydhyn y’n bargen tir yn ogas dhe Rosusyon warlergh kedhlow an Governans.

Kylgh difresyans re beu gorrys a-derdro dhe’n tyller yn ogas dhe Varghasyow.

An kynsa prys bos kevys H-pymp-N-onan an seson ma yw.

***

Yma towl dhe wellhe sport yn Truru.

Towlow re beu gorrys a-dherag Konsel Kernow rag tyller yn Park Bosskawen.

Ledyes yw an towl gans Konsel an Cyta Truru hag arghesys gans an ‘Town Deal’.

***

Yma chons dhe wodrigoryon yn Lysardh spena dygol yn askeldro.

Lynx koth re beu prenys rag ystynna chi gwester.

Rann an jynn re beu dasfurvys avel chambour.

Yma istori dhodho a neyjya yn gwerryans Falklands.

 

Nowodhow Broyow Keltek gans Jerry Sethir

Ottomma nebes nowdhow a-dhiworth browyow an norvys Keltek

Kembra: herwydh – nation.cymru

Bagas kaskyrgh a-barth Yeth Gembra re wrug galow dhe dylleryow rag tornysi dhe dhevnydhya Kembrek y’ga gwiasva ha’ga dafar arghemmynna rag gul dhe douristieth bos “kenwerth teythyek, yn le kenwerth trevesigek”.

Kylgh yr Yeth, bagas-gwask a’n Yeth Kembrek, selys yn Gwynedh, re guntellas dustuniow a-dhiworth ogas kans hag ugens tyller-tuornyas yn Kembra, hag yth esons i owth herdhya orta dhe dhyghtya yn ewn ha kembrogyon ha sowsneger a-dhiworth Kembra, ha devnydhya moy a Gembrek y’ga negys.

An bagas a guntellas folennigow a-dhiworth kans ha peswardhek tyller-tournyas a-dreus Kembra hag etek ha dew ugens anedha a veu gwrys yn Sowsnek yn unnik ha dewdhek warn ugens anedha o diwyethek. Aga gwiasva o gweth; eth ha tri ugens o Sownsek yn unnik hag etek warn ugens o diwyethek.

Kanas touristieth an bagas, Howard Huws, a leveris “Nyns yw hemma kudynn teknolgiethek. Teknolgieth kedhlow a yll oberi yn es gans yethow dihaval: dhe-wir, unn wiasva a brofyas dewis a nebes yethow, mes heb Kembrek. Hemm yw mater a fowt a warneth, po gweth, fowt a vynnes.”

An bagas a lever “Dre skonya aswonn yeth Kembra, an tylleryow-tournyas ma a goll spas marghasa, ha diskwedhes semlant a dourystieth yn Kembra avel neppyth Sowsnek.

Huws a geworras “Res yw dhyn govynn: ple’ma Desedheger Yeth Kembra, ha hwarvsow teythyek an yeth yn hemma? A nyns yw rann aga soedh dhe avonsya devnydhyans yeth Kembra y’n norvys a genwerth? A ny via es i dhe gennertha ha gweres hwarvosow dhe denna moy a gembrgoyon?

“An eur re dheuth mayth yw res dhe’n re yw omgemmeryek rag tourystieth y’n termyn a dheu yn Kembra dhe ewnhe an studh ankemmeradow ma mar mynnons i bos tourystieth rann agan fordh a vewnans.”

Iwerdhon – Nowodhow gonisogethek herwdh Lynette Faye yn ‘Nowodhow Iwerdhonek’

Yma bagas a dri ilowydh yowynk yn Iwerdhon Kledh henwys ‘Kneecap’ ow kul effeyth bras ha kennertha tus yowynk dhe dhyski Iwerdhonek, treweythyow, yn-dann gel!

Yn erthygel yn ‘Nowodhow Iwerdhonek’ hi a lever an donn a nerth nowydh y’n seythves hag ethves degblydhynyow a dhallathas delanwes a ‘rok ha rol’ yn ilow hengovek ha dri bandow haval orth Planxty an Bothy Band ha Clannad a wrug dhe’n yeth bos ‘goyeyn’.

Hi a lever bos klewes a donn nowydh a dhasserghyans gonisogethel a-dro y’n dydhyow ma. Yn mysk Gen Z, yma goeth ha kyfyans y’n yeth ha nyns yw res dhedha a styra an yeth ha’n gonisogeth avel neppyth politek po gorth-Sowsnek. Ha rann bras an donn nowydh ma yw band a ‘rappers’ henwys ‘Kneecap’ usi ow leverel an omglywes nowydh ma rag Gen Z.

Yth esa fylm henwys ‘Kneecap’ a-dro dhe’n band, gwrys der darleser Iwerdhonek TG4, hag yw pur a-vri yn-mysk goslowysi yowynk ha herwydh Lynette, dew flogh onan a’y howethes re dhyskis Iwerdhonek dre Dualingo yn-dann gel drefenn i dhe gara Kneecap. Dell hevel, ymons i owth omwovynn prag nag esons i ow tyski Iwerdhonek y’ga skol.

Mannow – Yn nowodhow a-dhiworth Mannow Hedhyw

Towlenn re beu lonchys in Mannow rag skoedhya negysyow y’n rann-negys ostyans, didhan ha sygerans dre’n misyow kosella.’

An dowlenn ‘Hwarvos Gwav’ ha’n ‘Kesstrif Roll-Boes Mannow’ a vydh gwrys dre Wav rag assaya ynkressya devnydhans a negysyow ha spennans teythyek, owth oberi gans an Strateji Erbysieth Teythyek rag assaya surhe brasheans wostiwedh y’n rannow-negys ma.

Negysyow a yll ombrofya rag arghasans dre’n dowlenn ma a vydh provia arghans bys yn peswar ugens kannsrann a’n kost a hwarvosow avel nosow kwys hag ilow yn fyw.

Alban – Herwydh ‘The Scotsman’

Towlenn re beu lonchys yn Alban rag assaya sawya unn eghenn enesik a wydh usi ow pos peryllys yn Alban; Edhel (‘Aspen’ yn Sowsnek).

An gwydh yw ogas gyllys a-dhiworth Alban lemmyn dre dhigoeswigans ha gorbeuryans. An Roesweyth Edhel Kerngorm a vynn daskorr bewvaow rag Edhel dre vappya, brashe ha kevrenna ranndiryow gans Edhel yn Park Kennedhlek Kerngorm.

An roesweyth yw kespareth ynter an alusenn Gwydh rag Bewnans hag Awtorita Park Kennedhlek Kerngorm, hag i a vydh dri warbarth konnygyon, pennow-bros ha lywyoryon-tir rag kavoes ha daskorr an gwydh, ow kweres an enyvales-gwyls hag eghennow yn-dann wodros a drig a-dro dhedha.

Niv Byrn, soedhek towlenn orth Gwydh rag Bewnans, a leveris: “An roesweyth edhel nowydh a vydh profya govenek nowydh a vatalya erbynn goredhommow naturel ha hinek dre avonsya roesweyth a Edhel kevrennys yn ta ha yaghha.

 

Breten Vyghan – Herwydh Andrew Harding, Journalwas yn Paris rag an BBC

Yma politegoryon yowynk a-barth party pell a-dhyghow an Ralli Kenedhlek ow talleth avonsya dre Vreten Vyghan a-gynsow. Ymons i ow profya digelmyansow dhe’n kudynnow a omynvroans uskishes ha godrosow omglewys a-dhiworto.

Yma moy a dus ow krodhvola a-dro dhe goll a’ga gonisogeth awos tus estrenyek a drig warbarth yn bagasow byghan hag eskeasek heb degemmeres po yeth Frynkek po usyow teythyek, hag yma poitygyon pell a-dhyghow ow tevnydhya hemma rag kavoes skoedhyans.

Yn gwella prys, yma brassa rann a dus ow skonya hemma yn eur ma, ha polytygoryon a vo, haval orth Jad Beniguel, ugens bloedh, a’n parti a-gledh An Tal Gwerinek a lever bos kudynnow gwir dre’n draow ma, mes nyns eus digelmyans dre bolisiow a-dhyghow an Ralli Kenedhlek.

Jerri Sethir – ow terivas a-barth – Radyo an Gernewegva.