• Kensa Broadhurst a gews war desten hy lyver nowydh ha ragdres nowydh ‘Dasserghi’. (Image: Ian Corkell)
• “Alkemyk” gans Nicholas Williams
• Nowodhow an Norvys Keltek
• Nowodhow an Seythen

Kanow an seythen ma

• “Piw a wor” – Brenda Wootton
• “Kan vora” – Trev Lawrence
• “Polka Aberfala/Lady Evesham’s” – Cam Kernewek
• “Cerddwn ymlaen” – Dafydd Iwan
• “Dalleth neppyth” – Simon Glanville
• “Sav yn bann” – Phil Knight
• “Delyow Sevi” – Jim Wearne
• “Mos warbarth” – Skwardya
• “Skath vyghan” – Grenaways

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – BBC Kembra

Matthew Rhys, hwarier Kembrek a vydh dehweles dh’y vro enesig rag, yn y eryow y honan ‘kamma war-woeles’ dhe’n ensampel a veu gwrys gans Michael Sheen ha’y oberow mas.

Rhys, a veu genys yn Caerdydh mes y trig ev yn Evrok Nowydh lemmyn, a vydh dehweles dhe’n wariva yn Kembra y’n kynsa tro wosa dew degblydhen rag gul arghans rag an Wariva Genedhlek a Gembra. Ev a vydh gwari rann avel Richard Burton yn gwari unn gour. Ev a leveris bos Burton an den a wrug an hyns rag gwarioryon Gembrek oll, hag ev a wrug an awen ragdho y honan dhe dhalleth gwari.

Rhys a leveris ev dhe dhehweles dhe Gembra rag kevres a dhiskwedhyansow a-dreus Kembra oll, hag an diwettha a vydh diskwedhes arbennik yn Koffiji Chapel Bethel yn genesigva Burton yn Neath Port Talbot.

Ev a leveris: ‘Michael Sheen re wrug meth dhe’n re erell a’gan gwarioroyon Gembrek oll dre sevel Gwariva Genedhlek a Gembra, ytho, pan esa spas y’m dydhlyver, yth omglewis vy bos termyn gwiw dhe ‘gamma war-woeles’. Y tarbaris vy ow performyans ‘gwari Burton’ dre Govyd, mes nevra nyns esa chons dhymm y wul war wariva. Dew vil pymp warn ugens yw blydhen kansves penn-bloedh Burton ha kynsa pennbloedh an Wariva Genedhlek a Gembra, ytho y tybis vy bos prys gwiw dhe dhehweles dhe’n wariva yn Kembra y’n kynsa tro yn moy ages ugens blydhen.’

Michael Sheen a leveris: ‘Matthew a leveris orthiv bos spas yn y dhydhlyver hag y fia da ganso gweres gans Gwariva Genedhlek a Gembra. An pyth a dhallathas dre vessach sempel a dheuth ha bos torn may hyll tus a-dreus agan bro gweles onan a’gan gwella gwarioryon ow kwari onan a’gan gwella gwarioryon, hag oll y’n vlydhen a’n kansves penn-bloedh a Richard Burton. Yth yw an pyth yn poran a vynnyn ni diskwedhes gans Gwariva Genedhlek a Gembra.’

Yn Iwerdhon – RTE

Dijey a-dhiworth Dublyn re ros resyadow tekno y’n taw lyverva boblek yn Dublyn.

Bagas henwys Kuntell Dijey Ilow Tros re senis ilow yn Lyverva Tallaght yn Dublyn hag ynkressya eselyans an lyverva.

Mes nyns yw performyansow a ilow hepken. Yth yw skol rag tus yowynk a vynn dyski an artweyth a vos dijey ha dyski fatell kemmyska ilow hag ostya diskwedhyansow. Ha tus erell ow redya lyvrow yn taw yn stevell a-woeles, yma tus a-wartha ow tardha ilow yn spas henwys An Soler.

Yma’n hwarvos ow pos gwrys kyns Dydh Igor Lyvervaow Poblek Kennedhlek y’n dy’Sadorn a dheu.

An dijey usi ow ledya an hwarvos, Ellie, a leveris: ‘an soler yw splann rag tus yowynk, yma chons dhe vetya gans tus erell yw da gansa an keth ilow. An lyverva a brov an dafar ha ni a wra ilow. Ellie a dhegemmeras hy hynsa dafar-ilow a-dhiworth hy thas orth naw bloedh. Hi re wrug diskwedhyansow yn Fest Fleghes Kaleidoscope yn Wicklow, hag yma hunros dhedhi bos dijey galwesik pan wra hi gasa skol.

Yonkers deythyek ynter peswardhek hag etek aga bloedh a wra kemmyskow a ilow yn-dann gidyansow gans tus galwesik y’n diwysyans hag an hwarvos re wrug ynkressyans a beswardhek warn ugen kannsrann dre dharasow an lyverva. An ilow a wrons i yw darlesys der radyo teythyek ha gorrys warlinen ynwedh.

Yn Alban – STV

Nessa godrik an stat dhe’n UK gans Pennlywyer Amerika re worfennas heb bargen rag removya tollow orth hwiski Albanek.

Nyns esa nowydhheans a-dro dhe’n tollow yn despit a seythunyow a ober gans John Swinney.

Ha godrik an Pennlywyer ow korwedha, an Kynsa Menyster a leveris ev dhe worra tollow hwiski war an dowlenn yn fyrv mes yth esa ev ow kwaytya nowydhheans a-dro dhe neb bargen.

Ev a leveris: ’My re beu pur gler a-dro dhe’n les a dhrehevel kowethyans poesedhek gans an Stays Unys rag avonsya negys erbysiethek a Alban, yn arbennik a-dro dhe’n diwysyans a hwiski Albanek. Ha ni ow kwaytya nowodhow a-dro dhe dollow orth hwiski, pes da ov ni dh’y worra war an dowlenn kenwertha yn furv. Mes hag an godrik ow tos dh’y worfenn pur boesek yw Governans an UK dhe witha amkan orth hwiski.

Yth esa Governans Kembra ow tadhla bos a-der an toll deg kansrann savonek pan vo ymperthys yn Amerika drefenn bos askorrys yn Alban yn unnik. Yth esa govenek drehedhes studh mann-rag-mann y’n tollow avel rann an negysyansow ow pesya ynter an UK hag Amerika.

Yn Manow – Manow Hedhyw

Termyn da o rag ilowydhyon Manow a-gynsow; ilewyores a Vanow Mera Royle re beu diskwedhys orth skrinyow y’n sportva kyns keskan ‘The Who’ y’n sportva an ‘Hollywood Bowl’ yn Los Angeles. Yth esa hi ow seni komposyans derowel a veu gwelys gans milyow a dus y’n keskan hag yth yw an nessa tro re beu gwelys hy ober kyns an penn-diskwedhyans. Y’n kyns tro, diskwedhys o yn Chicago a-varra y’n mis ma.

Hag ynwedh, bagas dons Skeddan Jirag re beu gelwys a-barth Manow orth an fest ‘Fest Dydhyow Lyenn-Gwrin Marrakech’, hwarvos a’n brassa yn mysk hwarvosow dons gwerinek keswlasek yn Afrika. An fest a vydh gwrys dhe benn mis Hedra yn Morocco, hag an Bagas gans moy ages tri ugens esel ha’ga bloedh ynter seyth ha hanter kans a vydh an kynsa bagas a-dhiworth Manow dhe wul rann y’n fest a wrug pesya yn hir.

NOWODHOW AN SEYTHEN

• Mick Paynter a gews war desten a Gernewek ow turya yn Australi yn seythves degbledhen.
• “Kemmys” gans Nicholas Williams
• Nowodhow an Norvys Keltek
• Nowodhow an Seythen

Kanow an seythen ma

• “Maggi Me” – John Bolitho
• “Vug” – Crowd control
• “A Galon (andro)” – Gwennyn
• “Whisky kiss” – Shooglenifty
• “Polka Aberfala” – System Son Kernow
• “Lamorna” – Tir ha Tavas
• “An lader” – Caracana
• “Ha my ow mos” – Jim Causley
• “Vodya” – Gwenno

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – BBC Kembra

Nessa rann a gusulyans poblek re dhallathas rag kavoes tybyansow a-dro dhe wul Park Kennedhlek nowydh yn Kembra. Diwettha paperweyth yw kavadow a-dro dhodho a dhiskwedh bos hanow dewisys seulabrys; Park Kennedhlek Glendwr, owth ystynna a-dhiworth an arvor yn Prestatyn, der Denbighshire, Flintshire, Wrecsam ha Powys North.

Kevres a hwarvosow rag tus a’n poblek, pergennoryon-tir ha bagasow erell a vydh gwrys a-dreus an ranndir oll, keffrys warlinen hag yn kig ha kneus.

Governans Kembra re wrug bagas nowydh: ‘Fentenyow Naturek a Gembra’, rag ordena an kusulyans ha hwithra an kas a-dro dhe bark kennedhlek nowydh a via selys orth an tiryow a-dro dhe Gadon Clwydian ha Nans Dee a’s teves studh gwithys seulabrys.

Ash Pearce, kannas an FNG, a leveris: ‘Dre fordh wiw, park kennedhlek nowydh a allas dri gwayn gwir rag tus, gwylsvewnans ha’n erbysieth teythyek.’

Kusulyans kyns a gavas unnek ha dew ugens kannsrann a dus a wrug gorthybow dhe skoedhya an tybyans ha dew ha dew ugens kannsrann er y bynn. Yth esa preder dhe’n dus er y bynn a-dro dhe siwyansow rag tus usi ow triga hag oberi y’n ranndir, galloes an roesweyth a fordhow dhe ardyghtya an niver a wodrigoryon, prisyow chi owth ughelhe, ha chanjyow dhe rewlyow drehevel.

Yma tri fark kennedhlek yn Kembra y’n eur ma; Eyri, fondys yn mil naw kans unnek ha dew ugens, Pembrokeshire Coast National Park, fondys yn mil naw kans dewdhek ha dew ugens, ha Bannau Brycheiniog, fondys yn mil naw kans seytek ha dew ugens.

Pub park kennedhlek a’n jeves y awtorita y honan hag Elwyn Vaughan, konselor y’n ranndir, a leveris ev dhe vos prederus yn kever gul awtorita nowydh yn prys mayth eus ‘fowt a arghans poblek.’ An parkow ma a denn moy ages dewdhek milvil den pub blydhen hag i a spen moy ages unn bilvil peuns, herwydh Parkow Kennedhlek UK.

An kusulyans a vydh pesya bys nessa a vis Kevardhu.

Yn Iwerdhon – RTE

Sowson a-dhiworth Newcastle yn Pow Sows a veu appoyntys pennlewyer Pennskol Galway y’n hav ma, pennskol diwyethek, yn-mysk arvreus ma nag allas ev konvedhes Iwerdhonek. Lemmyn, ev re leveris ev dhe dhyski Iwerdhonek.

Yn messach gwydhyo dhe veni an pennskol, Professor Burn a leveris ev dh vynnes dyski an yeth kyn nag o ev freth.

Eseli Sinn Fein re gabsi an ervirans dhe ri an soedh dhe nebonan na gews Iwerdhonek dhe’n pennskol yn unnik yn Iwerdhon yw diwyethek. I re hwilsa kuntelles gans awtorita a woverna an pennskol rag dadhla savla an yeth y’n pennskol.

Yn y vessach, Professor Burn a leveris bos govenek dhodho an pennskol dhe vos aswonnys a-dro dhe’n norvys rag y ober awenek, gonisogethek, kowethasek hag yn mater a wirvosow-denel.

Ynwedh ev a ambosas oberi rag lehe aswaow yn gober y’n gonis galwesik, ynkressya an niver a brofessoresow dhe’n ughella kansrann yn-mysk pennskolyow Iwerdhonek, ha gul poes orth tybyansow dhe ughelhe parder, diverseth ha komprehendyans.

Yn Alban – STV

A-dro dhe unn eur y’n myttin dhe’n tressa a-vis Metheven, an ebron a-ugh Alban a’n north-west a veu enowys gans men-efander hag ev owth entra y’n ayrgylgh ha tardha y’n kynsa tro yn Alban a-dhia mil naw kans ha seytek. An gwel a veu gwelys gans tus gans klappkodh ha kamera klegh daras-rag.

Lemmyn, hwithoryon a-dhiworth Kesunyans Pel-Tan an UK re dhaswrug hyns an men-efander ha dysmygi an tyller may koedhas an rannow. I a grys bos an rannow yn ranndir nebes est diworth Ben Nevis a-dro dhe Loch Treig ha Loch Ericht.

Professor Luke Daly yn Pennskol Glasgow a leveris: ‘Yn anfeusik an rannow re diras yn tyller an moyha kales dh’y dhrehedhes yn Alban oll. Ny yllir mos ena dre garr, res yw devnydhya tren, kerdhes der our, kampya ha kerdhes tri our moy hag ena y hyllir dalleth helghya.’

Yn mis Est bagas a beswardhek den a-dhiworth pennskolyow Glasgow, Dinedin, Sen Androw ha Manchester a wrug kerdh-hwithra rag assaya kavoes temmigow an men-efander mes res o dhedha hedhi awos gewer hager.

Lemmyn, yma Professor Daly ow pysi orth tus a omlowenhe der gerdhes a-dro dhe’n ranndir na dhe weres dre hwilas temmigow anodho. Ev a leveris: ‘Meyn-efander yw haval orth kystow-termyn an system holwlek a-varr, hag yma synsys ynna derivadow a-dro dh’y fordh a furvyans hag avonsyans, mes dhe hirra may pes an karrek ma war vreow Albanek, dhe voyha may fydhons i tewedhys ha dhe le may hyllyn ni dyski a’ga devnydhyow. Yma an klokk ow tykkya ha neb gweres a yll bos res gans kerdhoryon a via pur dhe-les.’

Mar pe kevys an men-efander ma, yma govenek ev dhe vos diskwedhys yn Gwithva Gennedhlek Alban.

Yn Manow – Manow Hedhyw

An bagas Ertach Kennedhlek Manow re dheklaras towlenn nowydh a obervaow yw desinys rag dyskyblon skol-kynsa. Y fydh profya an obervaow chons dhe wul perthyansow-dyski kesperthyek yn nebes tylleryow gonisogethek hag istorek an moyha a-vri y’n ynys. An obervaow a vydh ystynna a-dhiworth diwettha y’n mis ma bys nessa mis Meurth ha medrys yns i orth tenna fleghes war-tu hag istori, gonisogeth ha ertach awenek Manow. An hwarvosow a vydh gwrys yn tylleryow haval orth Gwithva Manow, Chi Manannan ha’n Skol-Gramar Koth, y’ga mysk; hwedhla, bewderyow dornek, ha hwithra an tylleryow.

Nowodhow an Seythen

An Governans re skonyas gorholeth Kernow rag dos ha bos an pympes kenedhel yn Breten Veur.
Y teu an gorthyb wosa govenek dhe guntel moy es peswar warn ugens mil hanow ha Konsel Kernow dhe skoodhya an galow.
Dell hevel, menysters a garsa herdhya war rag gans towl dhe gesunya konselyow Kernow ha Dewnens hag Aberplymm.
***
Yma gwasketh gans Parti Tori war Gonsel Kernow dhe asa dhe goodha an towl dhe ynkressya prisyow parkya dre hwegh kansrann.
Hembrenkyas an parti Connor Donnithorne a grys bos godros dhe gres agan trevow.
Dell hevel, ughelheans an kost a vydh ow kuntel unn milvil peuns poynt dew-pymp dres diw vledhen.
***
Drogober re ynkressyas yn Kernow ha Dewnens dre moy ages unnek kansrann y’n vledhen bys yn mis Meurth. Warlergh niverow nowydh, an ynkressyans ma eth erbyn niverow dres Breten Veur neb a goodhas dres unn-poynt-seyth kansrann.
Yma moy a dhrogoberow kepar ha holya yn-dann gel, harassans, damaj, gorra tan erbyn an lagha, ladra yn gwerthjiow, freudh heb pystyk, ha drogoberow reyth.
***
Ynkressya re wrug gobrennans treven yn Kernow eth kansrann y’n vledhen yw passys. Konter yw dhe’n kas a-hys Breten Veur le mayth esa sygerrans yn ynkressyans prisyow. Orth an myns, an pris yn Kernow yw mil peuns saw etek. Henn yw dewdhek peuns ha tri ugens moy ages warlena.
***
Hag yma towl gans kanores Anna Anise dhe rekordya album nowydh yn Kernewek.
Yma hi ow crowdfundya an ragdres gans hwans a guntel dewdhek mil peuns. Y fydh  henwys “Aneth”.
***
Henn yw oll an seythen ma – y fydh moy nessa seythen

• Daswel 2015 – Yma levow a bobel dremenys kepar ha Vanessa Beeman ha Stephen Gainey.
• “Fordh” gans Nicholas Williams
• Nowodhow an Norvys Keltek
• Nowodhow an Seythen

Kanow an seythen ma

• “An baner anken” – Ahanan
• “An eos” – Sylvia Fletcher
• “A jig and five reels” – The Bothy Band
• “Ar soudared ‘zo gwisket e ruz” – Gwalarn
• “Drehevyoryon Empoureth” – Mamvro
• “Tresor” – Rowan Tree
• “Ryb an lynn” – Minko

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – Kembra Warlinen

Y fydh treusfurvyans a dreusperthyans poblek yn Kembra kyns pell wosa Treusperthayns rag Kembra dhe dhewis Hitachi dhe wul system nowydh rag may hyll tus towlenna, ragerghi ha tyli a furvow dihaval dhe vyajya.

Hitachi a vydh ledya gweythresans a system bysyel a ragerghyans a-dreus an nessa pymp blydhen.

An system a vydh devnydhys gans eghennow oll a druesperthyans poblek; hyns-horn, kyttrinyow, ‘fflecsi’ ha TrawsCymru, ha tus a vydh y dhevnydhya der ‘app’. An system nowydh a vydh komrehendya fordhow byghan ynwedh haval orth diwrosow tredanek hag ‘e-scooters’.

Marie Daly, pennsoedhges a-barth prenoryon ha gonisogeth yn Treusperthyans rag Kembra, a leveris: ‘Yn Treusperthyans rag Kembra, yth eson ni ow hwilas fordhow dhe wellhe perthyans prenoryon, ha dre wul hemma, y fia da genen tenna moy a dus dh’aga roesweyth treusperthyans poblek. An ragdres yntanus hag ughelhwansek ma a vydh gul digelmyans bysyel rag gweres orth tus dhe dowlenna vyajyow ynter tylleryow dre dhevnydhya fordhow dihaval a dreusperthyans poblek. Hemm yw rann a’gan govenek hirdermyn war-rag dhe brovia agan prenoryon gans unn roesweyth, unn euryador hag unn tokyn.’

Hitachi re wrug systemow a’n par ma kyns yn Nihon, yma ensampel an moyha notyadow orth Metro Tokyo.

Hyns-horn Hitachi a vydh devnydhya y berthyans rag gul digelmyans unnik rag Kembra.

Pennnsoedhek Kenwerthek Hyns-Horn Hitachi, Justin Southcombe, a leveris: ‘An keskowethyans stratijek ma gans Treusperthyans rag Kembra a vydh kavoes gwayn a-dhiworth an les a skians gwayansek, bysyel hag omdhegyansek hag eus y’n Bagas Hitachi. Hitachi a yll kesunya an diwettha teknolgieth bysyel gans skians down a lewya nebes a’n reosweythyow a’n moyha a-vri y’n Norvys oll, rag kevrenna furvow a dreusperthyans poblek yn fordh gwell. Der gul dhe dreusperthyans poblek hedhadowwa ha kowethek dh’y dhevnydhya, Hiatchi a yll gweres ynkressya treusperthyans sostenadow yn Kembra.’

Yn Iwerdhon – Dasson Cork

Dhe’n nownsegves a vis Gwynngala y fydh gwrys Nos Wonisogeth Cork dew vil pymp warn ugens gans gweythresow heb-kost rag tus oll dh’aga omlowenhe dredha.

Nebes an hwarvosow a vydh; ‘ombrederyans piano’ gans Cian Sweeny, Kaught at the Karpark hag yw solempnyans a vovyans ilowek ‘punk’ yn Cork y’n seythves hag ethves degblydhen, ‘Ow Hynsa Avowans’ hag yw aswiwans ilowek a hwedhel berr gans dyskyblon Scoil Oilibhéir. Yn Lyverva Sita Cork y fydh towlenn hir a hwarvosow, y’ga mysk diskwedhyansow a ilow bew, gwariow, hwedhla rag fleghes hag obervaow gweythransek. Meur an hwarvosow a vydh gwrys yn Yeth Iwerdhonek gwrys gans tOireachtas, y’ga mysk diskwedhyansow a solempnya kanow hengovek yn Iwerdhonek ha kanow an mor yn Iwerdhonek ha Sowsnek. Kresennow a’n gemmynieth a vydh ostya arethow gonisogethek, blasa boes olldalghus ha diskwedhyansow a ilow, dons ha kreftow a-dhiworth Bolivia, Meksiko, Ukrayn hag Iwerdhon. Ynwedh, artweyth diworth an Ragdres Artweyth Kemmynieth Mahon a vydh diskwedhys yn Hel an Sita.

Ow leverel yn y gever, Mer-Arloedh Cork, Fergal Dennehy, a leveris: ‘Der unn nos yn unnik, sita Cork a dheu ha bos yn few yn fordh arbennik, gans nerth hag awen ow liva der agan kresennow gonisogethek hag artweythek, ha lieskweyth yn tyller an moyha anwaytys. Nos Wonisogeth a govha dhyn a’n nerth a awen dh’aga dri warbarth ha’gan kevrenna gans agan gwreydh, ha diskwedhes bewnans gonisogethek splann agan sita.’

Yn Alban – STV

Yn Glasgow, dhe’n hweghves ha seythves a vis Gwynngala y fydh Pennseythun an ‘Big Yin’ rag enora Syrr Billy Connolly avel rann a solempnyans blydhen y hirder a’n eth kans degves ha dew ugens pennbloedh an sita.

Yn mysk an hwarvosow dhe enora an ‘den Glasgow an moyha meurgerys’, y fydh fylmow, ilow, komedi ha tornow kerdhes ha diwrosa.

Syrr Billy yw dew ha peswar ugens bloedh lemmyn. Ev a veu gwrys marghek a-barth y wonis dhe dhidhan hag alusennow hag afydhys veu bos kleves Parkinsons dhodho yn dew vil ha trydhek.

Ev a veu res rydhses a’n sita yn dew vil ha deg hag y ober re ystynnas dre voy ages pymp degblydhen. Ev a dhallathas oberi avel testeuthor yn garthow-gorhel an avon Clyde, ow tos ha bos kaner ilow gwerinek hag ilewydh kyns dalleth bos gesyer.

Ughboyntys an pennseythun a vydh diskwedhyans a’n fylm ‘Big Banana Feet’ a siwyas war y lergh yn y dorn a Iwerdhon yn mil, naw kans pymthek ha tri ugens, diskwedhyans gans Fest Komedi Keswlasek Glasgow ha diskwedhyans ilowek heb kost yn Barr an Park.

Krista MacDonald, lywyores Fest Komedi Keswlasek Glasgow a leveris: ‘Syrr Billy Connolly yw pols a spyrys komedi Glasgow, ha’y skentoleth, toemmder hag onester a diskwedh komedi albanek war wariva a’n norvys. Yma ynno hwarthuster, krevder ha gnas an sita ma, hag ev a bes aweni pub performyer a dheu war agan gwarivaow

Yn Manow – Manow Hedhyw

Diskwedhyans a ilow delynn warlergh artweyther ha desiner Archibald Knox re beu darlesys warlinenn y’n kynsa tro. Senys veu gans bagas telynn Claasagh, hag awenys veu gans skrif afinys gans Knox ‘Kri an Karow’. An ilow a veu gwrys gans telynores, komposydh ha dyskadores, Rachel Hair, ha senys veu gans Rachel ha nebes a’y studhoryon der fest Yn Chruinnaght yn mis

Gortheren. Ordenys veu an ilow gans Gonisogeth Manow ha Kowethas Archibald Knox rag kans degves warn ugens pennbloedh a vernans Knox.

Rachel re dyskis telynn dre dheg blydhen ha hi yw onan a’n gwella arbennigoryon yn ilow telynn Manow. Hi re vyajyas a-dro dhe Europa oll hag Amerika, dyllo seyth lyver a ilow ha gul seyth kuntilow, dew anedha gans ilow Manowek yn unnik gans kanores wodhalek Ruth Keggin. Soedhoges Avonsyans Ilow Gonisogeth Manow a leveris: ‘Pur boesek yw dhe witha ilow Manow awenek, fresk hag ow tybi war-rag, hag an keskan ma gans Rachel ha Claasagh a ri chons rag pubonan dhe weles, klewes ha bos awenys gans roas ilowek Manow.’

Nowodhow an Seythen

Yma moy es tri-warn-ugens mil hanow gorrys yn govenek warlinen owth ynnia dhe’n governans ri aswonvos dhe Gernow avel pympes kenedhel y’n Ruyvaneth Unys.
Res yw dhe wovenek kavos deg mil hanow rag mewghya gorthyb – kans mil hanow yw res rag bos an mater disputys yn Chi an Gemmynyon.
Degea a wrug an govenek dy Yow yw passys wosa bos bew dres hwegh mis.
***
Bledhen vrav re beu rag paloresow yn Kernow.
Dell hevel, yth esa genys kans paloresyk naw-warn-ugens hevlena – an tressa bledhen re hwarveu yndella.
Yma dew ugens kopel hag eth warlergh hwithrans RSPB.
Edhen a Gernow a dhasserghas omma nans yw peder bledhen warn ugens pan dheuth dhe’n Lysardh teyr anedha dhyworth Iwerdhon.
***
Glaw tromm a godhas yn Kernow West y’n seythen yw passys.
An tewedh a worras livow ow resek dres Porthia dy Mergher.
Dell hevelis, yth esa lowr a law rag unn mis dres nebes ouryow.
***
Lymnans re beu kevys a-nowydh gwrys gans lymner a brys a Gernow.
An pyktur veu lymnys gans Alfred Wallis neb a wre triga yn Porthia ha gul lymnansow yn gis sempel.
Dell hevel, diskwedhes a wra Pons Henshorn Forth yn Alban.
Gwerthys a veu orth pris ugens mil peuns.
***
Henn yw oll an seythen ma
Y fydh moy nessa seythen.

• Bos Fest Lowen – Esther Johns
• “Gorsedh” gans Nicholas Williams

Kanow an seythen ma

• “Onan hag oll” – Graham Sandercock
• “Bro goth agan tasow” – John Bolitho
• “Hunrosow” – Julie Elwin
• “Tregajorran” – Bagas Degol ha Dalla
• “Gas vy a’m growedh” – Simon Glanville
• “Kerry Set” – An Teallach
• “Spern gwydn on ni” – Laurie Huggett
• “Maggie May’s Dubpipe” – System son Kernow
• “Ha my ow mos” – Jim Causley
• “Pyth yw gans avorow” – Pysk Du
• “Myrgh an mor” – Phil Knight

• Gorsedh Kernow – Jenefer Lowe a re dhyn derivas ow mires wor’tu ha Marghas Yow
• “An secund Leopold” gans Nicholas Williams

Kanow an seythen ma

• “Kernow” – Graham Sandercock
• “Kerra Kernow” – Perraners
• “Delyow Sevi” – Jim Wearne
• “Sav yn bann” – Skwardya
• “Meur ras dhia Kernow” – Keur Covid ha Gwenno
• “Marner Medhow” – Matt Blewett
• “Delyow Sevi/Hard Rock Miner” – Martha Wood
• “War an gwyns” – Matthi ab Dewi
• “Bro goth agan tasow” – 4 in a bar
• “Kernow, ow thre” – Will Keating

• Gool an Oriant – Jenefer Lowe a re dhyn derivas a’n gool.
• Nowodhow an norvys Keltek gans Jerry Sethir
• ‘Adverbow termyn’ gans Nicholas Williams

Kanow an seythen ma

• “Antempna Kernewek” – Simon Glanville
• “Mowes a Lulyn” – Matt Blewett
• “Fulenn” – Alvan hag Ahez
• “Oll an eskern” – Boywife
• “Fer Lyskerrys / Gool Lannaghevren” – Bagas Porthia
• “Kernow, ow thre” – Ray Chubb
• “War lann an gover” – James Hawken
• “Kerensa lows” – Mick Paynter
• “Bewewgh pub mynysen oll” – Juliet Ann
• “Calish Luck” – Jon ha Phili Mills
• “Polka Aberfala” – System Son Kernow

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – Kannas Kembra

Ha Plaid Cymru ow solempnya kansblydhen a-dhia y fondyans yn mil, naw kans, pymp warn ugens, hwithrans nowydh gans YouGov a dhiskwedh parti hag yw an gwella kannas a-barth materyow Kembrek mes gans ober dhe wul hwath rag chanjya gwelyow koth a’y semlans poblek.

An hwithrans, dyllys y’n seythun ma a dhiskwedh moy ages hanter a’n dus yn Kembra dhe grysi bos Plaid Cymru an gwella parti dhe strivya a-barth Kembra, yn-mysk raglevoryon Lavur ynwedh, ha tressa rann a Withadoryon yw unnver. Plaid yw an parti gans an gwella semlans herwydh hwegh ha dew ugens kansrann a’n poblans.

A-gynsow, yn-dann hembronkyans Rhun ap Iorwerth, an parti re junyas gans Lavur yn meur a sojetys a bolisi, hag an gwelboynt ma re ystynnas y skoedhyans dres y sel kresel hag a-dro dhe dhew dressa rann a raglevoryon Lavur a wel Plaid yn posedhek. Pella hwath, a-dro dhe ugens kannsrann a raglevoryon Gwithadorek ha Daswrians a leveris an keth.

Yn unn mater yn arbennik, gwarthevyans Plaid yw anchalenjys; onan ha tri ugens kansrann a dus a grys bos ev an gwella parti rag aga yeth, dekweyth moy ages myns neb parti arall. Ha pella; peswar ugens kansrann a grys bos dhe-les dhe’n parti an yeth hag eth ha tri ugens a lever bos dhe-les dhodho tus genys yn Kembra.

Yn konter dhe’n traow ma, yma profyans nag yw Plaid pur dha gans materyow a bolisiow haval orth erbysieth, omynvroans ha gonisyow-yeghes, hag yma chalenj y’n nessa etholans yn dew vil hwegh warn ugens dhe gennertha orth tus dhe dybi bos Plaid krev lowr gans an materyow ma may hyll ev governa Kembra.

Yn Iwerdhon – RTE

Kannas Gaeltacht Sinn Féin, Aengus Ó Snodaigh, re bysis kuntelles ynniadow gans awtourita Ollscoil na Gaillimhe rag kusulya a-dro dhe studh Yeth Iwerdhon y’n pennskol. Mstr. Ó Snodaigh a leveris bos diswaytys an gemmynieth a gews Iwerdhonek der appoyntyans a lewydh na yll devnydhya Iwerdhonek y’n pennskol diwyethek unnik yn Iwerdhon y’n kynsa tro a-ban veu fondys an Stat.

Y’n seythun usi passys, Ollscoil na Gaillimhe a ordenas appoytyans a brofessor David J Burn a Newcastle yn Pow Sows avel y beswardhegves lewyer. Hemm yw an kynsa tro a-dhia mil, naw kans hwegh warn ugens ma nag esa lewyer diwyethek dhe’n pennskol, ha Sinn Féin a lever bos hemma ‘kamm bras war-dhelergh’ yn dasserghyans a Iwerdhonek ha’n Gaeltacht.

Yn-medh Mstr. Ó Snodaigh: ‘Re bo sewen bras dhe Brofessor Burn yn y soedh nowydh mes klerder ynniadow yw res rag an gemmynieth a gews Iwerdhonek.’ Yn mil, naw kans hwegh warn ugens, an Governans y’n termyn na a wrug ambos laghel bos res den diwyethek y’n soedh, mes yn dew vil ha seytek an ambos na a veu gorfennys.

Kannas Conradh na Gaelige, Róisín Ní Chinnéide, a leveris: ‘Y fydh res an pennskol y honan dhe dhiskwedhes y omrians dhe dhiogeledh an Yeth. Mar ny yll gul meni aga negys gans soedhogyon an pennskol yn Iwerdhonek, res yw dhe wovynn mar kyll pesya an pennskol dhe leverel bos ev diwyethek yn hwir.’

Sinn Féin re wovynnas an pennskol dhe brovia styryans a’n pyth a wra pennskol diwyethek.

Yn Alban – STV

Syrr David Attenborough, nownsek ha peswar ugens bloedh, re ros hanow dhe’n kynsa erik a veu genys yn neyth a Er Owrek a veu dros yn Alban avel rann a argerdh dhe witha an eghenn.

An hanow a ros ev dhe’n edhen o ‘Princeling’ yn Sowsnek hag ev a leveris bos hemma arwoedh a wovenek rag dasserghyans an eghenn. Ev a leveris ‘keslowena dhe’n dus oll a wrug rann dhe weres gans dineythyans a’n er owrek yowynk ma. Pur boesek yw dhe leverel yn ughel bos an sewena ma siwyans an skoedhyans a dhegemmersyn ni a-dhiworth an gemmynieth, kesparethow, oberoryon hag ordenoryon. Ni a woer i dhe vos yntannys ynwedh dre’n nowodhow hedhyw ha ni a wayt oberi gansa i ha tus nowydh dhe dhrehevel agan sewena.’

Kadoryer an ragdres, Michael Clarke, a leveris: ‘Pes da dres eghenn on ni dhe dhynnerghi Princeling hag y fia da genev aswonn gras dhe Syrr David Attenborough, hag oll a’gan kesoberoryon ha skoedhoryon rag aga gweres dhe wul an hwarvos a-vri ma.’

Yn Manow – Manow Hedhyw

Deg warn ugens ragdres re beu dewisys rag bos rann a dowlenn veur rag solempnya Yeth Mannow nessa blydhen.

An dowlenn yw henwys Treisht hwegh warn ugens, hag yth yw rann a Blein ny Gaelgey – Blydhen Yeth Mannow dew vil hwegh warn ugens.

Alusennedh Gonisogeth Mannow re dhewisis an tybyansow wosa degemmeres moy ages peswar ugens profyans a-dhiworth tus, negysyow, ha bagasow kemmyniethek. I a lever an siwyans o kemmysk golusek hag awenek a dybyansow rag aweni tybyansow nowydh a-dro dhe Vanowek.

Pub ragdres a vydh degemmeres pymp kans peuns rag y skoedhya. Yn mysk an tybyansow yw traow haval orth; Lymnansow yn spasow poblek a dhevnydh an Yeth, kanow nowydh rag keuryow skol, ilow yn skolyow meythrin, fentenyow nowydh rag stevellow-klass yn skolyow, podkastow rag tus yowynk hag dyskansow warlinenn.

Doktour Breesha Maddrell, lywydh Gonisogeth Mannow a leveris: ‘Pes da en ni yn hwir dhe weles profyansow a-dhiworth meur a dus na wrug omvyska y’n Yeth kyns hag i awenys gans tybyans a Vlydhen rag Yeth Mannow.’

Nowodhow an Seythen

Yma finweth isella nowydh dhe rannow fordh veur yn Kernow rag may fo gwellhes salowder.
Deg milder warn ugens yw an ughella toth war an A-etek-warn-ugens dres Resteudhi ha Lannergh lemmyn.
Tri-kwarter-milvil peuns a veu spenys war wellhe salowder an fordh ma gans National Highways.
***
Yma own towl chiow nowydh ogas dhe Druru a wra distrui tyller gonisogethek a Gernow.
Tewlys yw drehevel deg chi ha tri ugens dhe Blen an Gwari ryb an plen an gwari istorek y honan.
Tus an kyrghyn a lever an chiow a via gorrys y’n le kamm – byttegyns, displegoryon an tyller a lever i dhe dhifresya istori an tyller.
***
Yth esa le a omdhon-gorth-sosyel dhe wool Boardmasters hevlena.
Ordenoryon a lever nag esa diwes spikys vydh ha le a hwarvosow drugys ena.
Nag esa denvydh gorrys dhe glavji dres an pymp dydh na hen.
***
Hwarvedhyans re beu synsys yn unn verkya dew-kans bledhen a-dhia prys-skrifa Trelawny.
Revrond Robert Stephen Hawker o pronter Logmorwenn ynter mil-eth-kans-peswarthek-warn-ugens ha pymthek-ha-tri-ugens… hag ev a skrifas an gan mil-eth-kans-pymp-warn-ugens.
Pobel a guntellas y’n Gresen Gemeneth Logvorwenn dhe govhe bewnans an pronter.
Ymons ow kovhe bledhen y vernans ynwedh nans yw deg-bledhen-ha-seyth-ugens.
***
Henn yw oll an seythen ma
Y fydh moy nessa seythen

• Bardhonegow gans: Pol Hodge, Andrew Barkla, Craig Weatherhill, John Gillingham ha Mick Paynter
• Nowodhow an norvys Keltek gans Jerry Sethir
• ‘Flojyston’ gans Nicholas Williams

Kanow an seythen ma

• “Amser” – Gwenno
• “Piw a wor” – Brenda Wootton
• “Yn tre Vaughan” – Tir ha Tavas
• “Saol nua” – Crónán
• “Arlodhes an lynn” – Hanterhir
• “An lev mes an mor” – Will ha Nish Halwyn
• “Lymbo” – Skynt an ilowek
• “Hal an tow” – The Changing Room”
• “Athelstan” – Skwardya

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – nation.cymru

Kaskyrgh re beu lonchys rag treylya skol eskesys yn Kembra North yn klavji kemmyniethek pur dalvosek.

Konseloryon Plaid Cymru, Marc Jones ha Carrie Hooper, a wrug gelwel dhe dhasnowydhhe an drehevyans avel rann a gaskyrgh ledanna dhe wellhe gonisyow-yeghes. An dhew anedha re leveris bos tybyans da Kessedhek Yeghes Pennskol Betsi Cadwaladr ha Konsel Wrecsam dhe oberi warbarth rag surhe termyn a dheu an drehevyans.

I a lever klavji nowydh dhe lehe gwask orth Klavji Wrecsam Maelor ha gul dyghtyans yn-mes rag tus nag yw res dhedha bos yn gweliow dyghtyans ynniadow.

Mr Jones, ledyer Plaid Cymru yn Konsel Wrecsam a leveris: ‘An tir ha’n drehevyans orth An Kelliow re bia gesys der moy ages degblydhen hag yth esa meur a dhysmygyans a-dro dhe dhevnydhyans nowydh a’n tyller. Towlennow pals re beu gesys ha nyns eus sin vyth a dravyth ow pos gwrys gans an le hag usi yn kres an dre ha pur a-vri. Yn kettermyn, ni a woer bos meur a wask orth klavji ollgemmyn y’n ranndir, Maelor, ha rann an gwaskedh yw fowt a spasow y’n gemmynieth rag gwaya tus yn-mes diworth gweliow ynniadow.’

Konselores Harper a geworras: ‘Y fia chalenjyow dhe ragdres a’n par ma, yn apert. An kynsa kostow a via ughel – yma ragdres rag tyller a’n keth eghenn y’n Rhyl ha kost a henna a vydh a-dro dhe gans ha dew vilvil peuns – mes hemm yw kevarghow a arghans yw res dh’y wul y’gan kemmyniethow. An chalenj bras arall yw dhe gavoes klavjioresow lowr rag klavji nowydh, ha ni a grys bos tybyans da dhe oberi gans Pennskol Wrecsam rag provia soedhow der aga stusow.’

An drehevyans o skol ynter mil, naw kans nownsek warn ugens ha dew vil ha pymp. Nebes tybyansow re beu profys dh’y dhevnydhya mes ny sewenis travyth bys dhe’n termyn ma.

Yn Iwerdhon – RTE

Kovadh y’n Norvys Guiness nowydh re beu gwrys yn Fleadh Cheoil na hEireann yn Wexford y’n vlydhen ma rag an brassa band ceili y’n norvys. Mil hag etek ilewydh a-dhiworth an Norvys oll a wrug rann y’n assay dhe Bark Wexford. An brassa band kyns o tri hans peswar ha dew ugens den hag y feu grwys yn few y’n Diskwedhyans Diwedhes Diwedhes dhe’n pympthegves a vis Meurth dew vil peswar warn ugens.

Eseli an brassa band nowydh a dheuth a-dhiworth Amerika, Pow Frynk, Kanada ha Nihon keffrys hag Iwerdhon.

Yn mysk an maynys-ilowek yth esa pibennow, krowdys, karjellyow, banjos, giteryow, mandolynow, tabouryow ha pibennow uileann. An band a senis Polka Wexford, Polka Gaelscoil, ha’n Adamant Byghan.

Herwydh an dus owth ordena an assay, an pibenn sten o an mayn-ilowek a veu devnydhys y’n moyha. Hag y’n blydhen usi passyes Kovadh an Norvys a veu terrys rag an brassa niver a bibennow-sten senys yn unn prys orth dew vil pymp kans a ilewydhyon, ynwedh y’n Fleadh Cheoil na hEireann yn konteth Wexford.

Yn Alban – An Gannas yn Alban

Ha ni ow klappya a-dro dhe’n Fleadh yn Wexford, pymp den Albanek a waynyas piwasow ena.

Phil Westwell a dhiworth Motherwell a waynyas kesstrif pibenn-sten rag tus dres etek bloedh. Dominic Smith a dhiworth Glasgow a waynyas an kesstrif rag senoryon Mandolyn le ages dewdhek bloedh. Alexandra Smith a-dhiworth Glasgow ynwedh a waynyas kynsa piwas y’n kesstrif Pibenn-Sten ynter dewdhek bloedh ha pymthek bloedh, hag Isla Maloy a waynyas an piwas Piano y’n keth bagas-bloedh ha Beth McAlaney a dhehwelas y’n Alban gans kynsa piwas y’n kesstrif Krowd yn-dann dhewdhek bloedh.

Keffrys ha’n pymp den a waynyas piwasow kynsa, trydhek den Albanek erell a waynyas piwasow erell.

Nyns yns i an kynsa dus Albanek dhe waynya y’n Fleadh. Y’n hwarvos yn dew vil peswar warn ugens Band Keskerdhes Sen Roch a-dhiworth Glasgow o an kynsa band yn-mes Iwerdhon dhe waynya kynsa piwas y’ga hesstrif.

An Fleadh re dennas tus a-dhiworth a-dreus an norvys a-dhia an pympes degblydhen hag y’n vlydhen usi passys yth esa moy es hwegh kans ha hanter kans mil a dus. An ordenoryon a dhismyk bos moy ages henna y’n vlydhen ma.

Yn Manow – Radyo Manow

An RNLI yn Douglas a elwis orth tus a’n poblek dhe wul wolkomm bras rag aga skath-sawya nowydh y’n nawves a vis Est. An skath nowydh henwys an ‘Betty Huntbatch’ a yll gwaya orth toeth a-dro dhe bymp warn ugens mildir-mor y’n our, hag y fydh hi ynkressya salowder hag iselhe termyn-gorthybi a-dro dhe Dhouglas ha’n arvor yn hy ranndir.

An skath-sawya a glass ‘Trent’ yw an skaffa skath bythkweth yn Douglas, ha hia a veu provys dre’n vyaj dhe Dhouglas a-dhiworth Aberfal, dre Milford Haven ha Holyhead ha meni bodhek ow provya an skath yn studhow divers, y’ga mysk gweres gans kudynn y’n mor a-dro dhe Gembra Soth.

Nowodhow an Seythen

Tewlys-mes gans Konsel Kernow yw towlow drehevel kodhennow-triga dhe bobel yowynk diannedhys yn Truru.
Yth esa towl rag deg anedha yn Fordh Tewynblustri rag pobel etek dhe bymp-bloodh–warn-ugens.
***
Towl lies-milvil-peuns dhe daswul kres an dre Kammbronn a vydh owth avonsya an kynyav ma.
Pan vydh gorfennys, y fydh moy es dos y’n dre rag pobel ow kerdhes ha war dhiwrosow.
Approvys yw an towl finel ha gweythyow a dhalleth mis Hedra
***
Yth esa govenek yn Downderri stoppya gwerth chapel goth – ha’y gwitha a-vel kresen gemenethek.
Ny veu usys rag gormola rag moy es deg bledhen ha hwetek bagas leel a worras ynni gonisyow yeghes hag erel.
I a sevis dew-kans-mil peuns dh’y brena, byttegyns perghen an drehevyans a vynn y worra war an varghas ygor ha gwaynya an ughella pris.
***
Gront hwegh-ha-tri-ugens-mil peuns re beu res dhe gaskyrgh sawya peul eglos war An Ros.
Pobel Gerens a vynnsa y ewnhe awos own anodho dhe godha dhe’n dor.
An tour istorek yw seyth meter warn ugens y hirder.
***
Ha gront re beu res dhe’n dowlen ma gans Konsel Kernow dhe besya dres unn vledhen hwath.
Heveli a wrug avarra y’n mis ma na via mona pella hag yth esa towl degea orth dalleth nessa mis.
Lowen on ni leverel na vydh ow tos dh’y dhiwedh hwath.
***
Henn yw oll an seythen ma – y fydh moy nessa seythen.

• Ray Chubb remembers Craig Weatherhill / Ray Chubb a govha Craig
• Nowodhow an norvys Keltek gans Jerry Sethir
• ‘Gwely’ gans Nicholas Williams

Kanow an seythen ma

• “Goon las” – Jamie Toms & Laura Chandler
• “Hey Lisa” – Skwardya
• “Holan, tan ha gwyns” – Aggie Boys
• “Constantine / Joan Sanderson” – Mike O’Connor
• “An difunyans” – System Son Kernow
• “Skath vyghan” – Grenaways
• “Mowes a Vedlam” – Jowan King
• “Saltash Dubbing” – Bagas Degol
• “The breakdowns” – Cam Kernewek

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – Nowodhow diworth Kembra.co.uk

Yma’n Eisteddfod Genedhlek ow tos yn Wrexham, hag y’n vlydhen ma an solempnyans a wonisogeth a vydh junys gans solempnyans a negysieth, gans hwarvosow dhe gennertha an nessa henedh a negysyon Gembrek.

Dew vagas skoedhys gans Governans Kembra; Negys Kembra ha Tybyansow Bras Kembra a wra towlenn seythun hy hirder gwrys dhe weres nerthhe an nessa henedh a ledyoryon negys. Pub dydh ynter an nessa ha’n nawves a vis Est y fydh obervaow, bagasow hwithra, ha kestrivow y’n stallow hwegh kans naw warn ugens ha hwegh kans deg warn ugens, owth oberi gans unn thema pub dydh, awen bysyel ha negys yowynkneth y’ga mysk, hag oll anedha gans yeth Gembra ha’y devnydhya yn negys orth hy kres. Onan a’n moyha gwaytys anedha a vydh hwarvos Te ha Hwithrans yn dy’Sul tressa a vis Est, ow hwithra an fordhow may hyll an yeth lewya tevyans negys. Yn mysk arethoryon y’n hwarvos ma y fydh Angharad Gwyn, fondyer an negys ‘Adra’, Megan Llyn, fondyer a’n negys ‘Amdanat’ ha Maiwenn Berry, pennsoedhek ‘Menter Iaith Fflint a Wrecsam’.

Yn dy’Lun an peswara, Liam Kurmos ha Siôn Huws a vydh hwithra devnydhyans AI yn negys der perthyans keswayek VR.

Unn ughboynt y’n seythun a vydh an Kesstrif Tybyansow Negys, ha dredho tus a yll leverel aga thybyansow, gans pewas rag an gwella tybyans, hag a vydh gwrys y’n solempnita kurunyans dhe’n diwettha dydh.

Yn Iwerdhon – RTE

Yma’n dreveglos Castebridge yn konteth Wexford ow solempnya y gevrenn dhe Lyver Kovadhow Guiness y’n vlydhen ma rag solempnya y degves ha tri ugens bloedh. Castlebridge yw genesigva an lyver ha lewyer an negys, John Ryan, a styryas an fordh may feu genys an tybyans: ‘Yn mil, naw kans unnek ha dew ugens, lewyer Guiness, Syrr Hugh Beaver, a dheuth omma rag prena hopys rag an bragti. Ev eth gans bagas a dus erell dhe denna gam ha dadhlans a dhallathas a-dro dhe’n skaffa edhen-gam yn Europa. Digelmyans an dadhel o dhe wul lyver a wirvosow rag digelmi neb argyans y’n termyn a dheu a-dro dhe vateryow a wirvosow.’

Rag solempnya y dhegves ha tri ugens bloedh, yma’n dus a Castlebridge owth assaya kavoes unn dasskrif dhe’n leha a bub dyllans re beu dyllys. Nyns yw kowlwrys aga huntell hwath; yma fowt a vil, naw kans, seytek ha dew ugens, tri ha tri ugens ha peswardhek ha tri ugens, mes yn mysk kans ha hanter kans milvil anedha re beu gwerthys, sur yns i i dh’aga havoes wor’tiwedh.

Medras an assay yw dh’aga displetya oll warbarth yn lyverva Chi Castlebridge.

Ughpennskrifer, Craig Glenday, a leveris: ‘Y’n vlydhen usi passys ni a werthas a-dro dhe dhew vilvil lyver, hag yma a-dro dhe vil assay pub mis yw dannvenys dhyn rag gul kovadhow. Hugh Beaver a aswonnis bos tus oll a-dreus an pow owth argya a-dro dhe draow divers hag yth esa edhomm a lyver a neb eghenn. Yth esa ev ow tysmygi fordhow nowydh dhe varghasa an korev hag ev a worras an dhew dybyans warbarth. Ev a gavas Norris ha Ross McWhirter yw gevellyon, gans kov skeusennek, hag i a dhellos an kynsa dyllans. Yn kynsa, an lyver a veu res heb kost dhe a-dro dhe dheg ha dew ugens mil a dhiwottiow y’n UK mes an lyvrow a veu ledrys yn fenowgh, ytho i a dybis bos tybyans da dh’y wertha. Rannow an moyha a-vri y’n lyver yw rannow korf-denel (drefenn bos korf dhyn ni oll) hag enevales-dov. An rann a janj an lieskweyttha yw an kottha den (awos skila apert). Meur a’n rannow yw gwrys ow siwya gisyow arnowydh hag an lyver yw skeusenn dhe-les a’n norvys awos henna.’

An lyver o niver onan yn Amazon y’n Nadelik usi passys ha dyllys yn yethow divers, an nowyttha y’ga mysk yw Mongolek ha Koriek.

Yn Alban – STV

Ilowydhyon Albanek yowynk a vydh seni yn Berlin y’n seythun ma avel rann a oberenn gans Governans UK dhe avonsya gonisogeth Albanek ha tenna kevarghow keswlasek.

Eseli Bagas-Ilewydhyon Yowynk Kennedhlek a Alban ha’ga gwrythyer-unnik ow kodriga, Ryan Corbett, a vydh seni yn hwarvos-hansel negys ha governans, dhe drigva Kannas Predenek, dre dhyghtyans Skrifennyas Alban, Iain Murray, ha kannas an UK dhe Almayn, Andrew Mitchell. An hwarvos-hansel a vydh arghesys gans dew vil seyth kans peuns a-dhiworth arghas Merk Alban gans Soedhva Alban.

An hwarvos henwys ‘Symfoni ha Selsik’ a vydh diskwedhes ilow albanek ha gwestoryon ow tybri eghek, hagys, podin du, ha skons aval-dor. Gwrys yw an hwarvos gans Soedhva Alban rag brashe ‘Merk Alban’, owth avonsya askorr ha gonisogeth albanek rag assaya lewya wra-rag tevyans erbysiethek.

Mr. Murray a leveris: ‘Bagas-Ilewydhyon Yowynk Kennedhlek a Alban a dhiskwedh nebes a’gan gwella roas. Splann yw genev

i dhe alloes dos genev yn Berlin. Amkan ow haskyrgh ‘Merk Alban’ yw dhe wertha oll yw an gwella a-dro dhe Alban dhe’n norvys rag kennertha esporthow ha kevarghow war-ji yn Alban, ha pes-da ov ni dhe alloes arghasa an hwarvos ma yn Berlin.’

Dre’n vyaj a dhew dhydh, Murray a vydh metya gans soedhogyon Almaynek, y’ga mysk, Michael Meister, Menyster a-barth keskommunyans ynter an Stat ha Ranndiryow Keffrysek, hag ynwedh kannasow a’n hwetek ranndir keffrysek.

Ev a vydh vyajya dhe Eynda ha Sweden ynwedh avel rann an dowlenn ‘Merk Alban’.

Yn Manow – Manow Hedhyw

Yeth Mannow o a-vri y’n seythun usi passys yn ‘Skol an Hav’ Gonisogeth Mannow, hag yw hwarvos dre’n hav may hyll studhoryon dyski traow a-dro dhe wonisogeth Mannow ha’y yeth yn arbennik.

Y’n vlydhen ma an hwarvos a dennas moy ages deg ha dew ugens den a-dhiworth eth pow, y’ga mysk Amerika ha Pow Swis, hag tus a-dhiworth an UK ynwedh.

Gwrys veu yn Pil ha Sen Jowan ynter an kynsa warn ugens ha pympes warn ugens a vis Gortheren gans pymp dyskans.

Nowodhow an Seythen

Y fydh Konsel Kernow ow hwithra possybylder a wertha y vargenyow tir rag sawya mona.
An konsel res eth aberth yn kendon unn bilvil peuns namm dew.
Konseloryon re erghis studhyans an estat – hag ynno unn bargen tir ha peswar ugens.
Braster an tir yw moy es deg mil erow.
***
Nyns eus kemmys ober-hav ages kyns dhe bobel yowynk yn Kernow.
Warlergh niverow dyllys gans an Confederyans Soodha hag Arveth, yma leheans oberow helder pymp kansrann warn ugens komparyes gans an keth termyn warlena.
Yma le a ober dhedha kynth eus moy a bobel ow spena aga degolyow yn Kernow hevlena.
Kablys yw chanjow dhe Surheans Kenedhlek hag awos henna y tal dhe ostelyow ha bostiow tylli moy rag oberysi.
***
Sport –
Ha Cyta Truru re beu gorrys a-wartha dhe’n Kesunuans Kenedhlek… an kynsagweyth rag klub a Gernow dhe vos y’n pympes nivel a beldroos.
Galwesik yw gwarioryon peldroos Truru lemmyn.
Saw an seson yw passys o pan dhehwelas an para dhe Gernow wosa bos heb tre omma dres peder bledhen. Res o dhedha gwari tu aral an Tamer yn Dewnens.
***
Hag yntertenment…
Gool mordardha hag ilow Boarmasters re dhallathas yn ogas ha Tewynblustri.
Byttegyns, unn bagas, henwys Menstrual Cramps, re gildennas awos bos mordardhoryon dhyworth Ysrael ow kemeres aga rann y’n gool.
Ordenoryon a lever bos an gool rann an gwel a-dhia mil-naw-kans-onan-ha-peswar-ugens… ow tri warbarth kemenethow ha gul bri a awenekter, kesjunnyans ha tirweythyow teg a Gernow.
Herwydh lyther gans Boardmasters… an gool yw… hag a vydh pupprys… tyller may hallo pubonan a bub keyndir omglewes salow ha dynnerghys.
Ordenys yw an gool heb ughrewlyans gans para byghan a bobel kolonek, ugens aga niver.
Yma kudynnow ynwedh drefen bos bagas Bob Vylan ow performya hwath kynth esa skruth gans meur a bobel orth tacklow leverys gansa dhe Glastonbury.
***
Henn yw oll an prys ma – y fydh moy Nessa seythen.

This week – Gol Keskeltek an Oriant.

• Jenefer Lowe – Gol an Oriant
• Nowodhow an norvys Keltek gans Jerry Sethir
• ‘Gwels’ gans Nicholas Williams

Kanow an seythen ma

• “Pour Paulette” – Sonerien Du
• “Descent” – Dalla
• “Deus yn-rag Dolli” – Phil Knight
• “Gonamena” – Skyll Glas
• “Kerdhes genes sy” – Dave Miller
• “My a gar ow hi” – Hwerydh Eledh
• “Gas e” – Fiona O Cleirigh
• “Bolingey Furry” – Bolingey Troyl Band

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – BBC Kembra

Argerdh etholans a Arghepskop a Gembra nowydh re dhallathas. Kyns Arghepskop Andrew John a dheklaryas y ervirans dhe omdenna dhe’n seythves warn ugens a vis Metheven hag ev a vydh omdenna avel Epskop a Vangor ynwedh dhe’n kynsa warn ugens a vis Est. An den a’n siw a vydh an pymthegves den gans an titel, dewisys a-dhiworth an epskopow Kembrek usi ow servya y’n eur ma. An kollji etholansek a vydh omguntell yn eglos Sen Pierre yn Chepstow hag an argerdh a vydh pesya kemmys ha tri dydh.

An Epskobow usi yn-dann vreus yw; Gregory Cameron, epskop Sen Asaph, Cherry Vann, epskop Monmouth, John Lomas, epskop Swansea ha Brecon, Mary Stallard, Epskop Llandaff ha Dorrien Davies, Epskop Sen Dewi.

Rag erghi an kas, pub a’n hwegh epskobeth a wra etholi y’n kollji etholansek keffrys tri kloerek ha tri den leg yw eseli an gemmynieth gryjyansek, mes nyns yns i tus kloerek. An epskobow yw eseli an kollji ynwedh mes neb epskop yw henwys avel ombrofyer a wra y asa.

Res yw dhe neb den henwys kavoes diw dressa rann a raglevow an kollji rag bos etholys avel arghepskop. Mar ny vo gwaynyer vyth wosa bos gwrys an etholans, an argerdh a dhalleth arta. Wosa bos etholys an arghepskop nowydh, an den a vydh tronys y’n penneglos-tre yn dydh a dheu.

Yn Iwerdhon – RTE

Yth esa milyow a dus war stretow Galway a-gynsow rag gweles onan a’n brassa diskwedhyansow gwariva-stret a’n Fest Artys blydhynyek ena.

“Microcosmos” gans an bagas Frynkek Planete Vapeur a wrug keskerdh a hwesker kowrek ow kul hyns der gresenn an sita avel diskwedhyans a’n brassa a’n solempnyans a artys ha gonisogeth yn Iwerdhon West. An diskwedhyans a veu gwrys dhe hwegh eur hag arta dhe naw eur hanter.

Res yw dhe’n fest gul devnydh a dhrehevyansow gwag rag y dhiskwedhyansow drefenn nag eus spas arbennik vyth rag diskwedhes artweyth y’n sita, mes an fordh na a’y wul a wra gwedhynder dhe’n fest ynwedh. Y’n vlydhen ma, keffrys ha’n Tylder Bras diskwedhva rag ilow, yth esa tylder nessa drehevys dhe amal Avon Korryb. Y’n tylder ma, seyth kans kador, yth esa diskwedhyans sirk ‘No Fit State’ henwys Kudhgisyans, gans lappyoryon ow kul diskwedhyans marthus ow kregi ughel y’n ayr a-ugh an woslowysi.

Lywyores an diskwedhyans, Firenza Guidi, a leveris hi dhe gavoes awen dhe sevel ‘No Fit State’ wosa godriga orth Fest an Artys yn blydhynyow a’n ethves degblydhen, hag yma omglewes dhedhi bos dehweles yn Galway haval orth ros ow treylya yn kylgh dien.

Yn Alban – The Scotsman

Pilenn Fest Dinedin a vydh dalleth y’n ethves war ugens tro y’n kynsa a vis Est, ha Laura Corcoran, hanter an gweythres dewblek ilowek ‘Frisky and Mannish’ a vydh gul areth rag dalleth an fest. I re wrythyas y’n Pilenn a-dhia dhew vil ha naw hag yn hy areth, Laura a vydh kewsel a-dro dhe’n lettyansow yw kevys erbynn gwrythya wosa dineythi fleghes, keffrys ha matter a fowt a skentoleth yn mysk tus a yll synsi attendyans goslowysi yn norvys warlinenn wosa an pandemek.

Hi a leveris: ‘Avel gwrythyer, y hyllir mires orth an Bilenn y’n fordh ma na vo chons dh’y wul yn kyrghynnedhow artweythek erell awos braster ha myns a’n ober usi omma, ha’n diverseth anedha. Wosa hwithra ranndiryow a-vri an diwysyans y hyllir gweles an fordh mayth oberons i. Wosa gul agas ympynyon yn fordh a dybi yn preusel, an palster a wodhvos ha hwithrans usi omma yw par dhe M.A. hag an kost yw a-dro dhe’n keth. Yma’n Pilenn omma ragowgh avel trenyans pur dynn.’

Hi a wrug gwarnyans bos gis nowydh rag gesyoryon ha didhanoryon dhe wul omdhiskwedhyansow warlinenn hepken, hag gul arghans dredha i dre dhevnydhya fordhow haval orth TikTok, hag yma fowt a dus lemmyn a yll synsi attendayns a woslowysi vew. Hi a leveris: ‘An gevrenn ma ynter gwrythyer ha goslowysi yw neppyth yw aswa skentoleth seulabrys.’

Yn Manow – Radyo Manow

Towl dhe dhrehevel delow kowrek a Vyghtern Orri dhe dir a-dal Bre Tynwald re beu degemmerys gans an kessedhek-devisya yn tien yn despit dhe vos kommendys rag naghans kyns.

An delow golowys a vydh nebes le ages tri meter y hirder ha onan poynt eth meter y les. Y fydh ev diskwedhes Myghtern Orri gans y gledha yn y woen ha’y vregh a dhyghow ystynnys, ha gwisk gwiw herwydh skians yw selys orth hwithrans an moyha nowydh, hag ev a vydh gorrys war selven skrifys gans hanow an myghtern yn Gwydhelek Mannow ha Sowsnek ha dre dhevnydhya runyow ynwedh.

Istorior Charles Guard a gewsis rag skoedhya an ragdres ha leverel bos arwoedhyek a ertach ankrydor mor a’n ynys.

Y fydh plat ynwedh gans derivadow a-dro dh’y vri istorek, ow leverel manylyon a-dhiworth Lyvrow a’n Myghternyow a Vannow ha’n Ynysow hag yw kovheans istorek a-varra y’n istori Manow.

Ny veu diswedhys kost dysmygys an delow, mes leverys veu dhe Radyo Manow an delow dhe vos arghesys ‘yn privedh’ yn le a dhevnydhya arghans poblek.

Achesonyow rag y skonya a veu gwrys gans Ertach Kennedhlek Manow yn unn leverel nag esa gwrys hwithrans hendhyskoniethel a’n tyller.

Degemmerys o an towl yn-dann worholethow a-dro dhe wolowys ha hwithrans hendhyskoniethel.

Y fydhyn ow klappya gans Jenefer Lowe a’n Gool Oriant nessa seythen. Byttegyns, an prys ma, ni a gews yn kott war an gool.

• Nowodhow an Seythen
• Nowodhow an norvys Keltek gans Jerry Sethir
• Charlys Meur gans Nicholas Williams

Kanow an seythen ma

• “Roev sos roev” – The Changing Room
• “Andro / Kas ha Barh” – Bagad Kemper
• “Mordardh” – Graham Sandercock
• “Ewon an  mor / yn cas / hard rock miner” – Henavek
• “Tregajorran” – Caracana
• “The Rose Tree / La Sansonette” – Leski
• “An gwella vytholl” – Matthi ab Dewi
• “An eos hweg” – Simon Glanville
• “Amser” – Gwenno

Nowodhow an Seythen

Eth person re beu dalghennys gans an kreslu war grysyow penneglos Truru yn unn skodhya Gwethres Palastin.
Yth esa y’ga mysk Deborah Hinton OBE, unnek bloodh ha peswar ugens hy oos, hag Oliver Baines OBE, nawnsek bloodh ha tri ugens. Yth esa dhedha protestyans yn kres orth an gorladh yn Gaza. Yth esa lies dalghen hwath gans an kreslu a-hys Breten Veur.
***
Pennledyer Konsel Kernow re erghas dhe’n governans degemeres Kernow avel an pympes kenedhel y’n Ruyvaneth Unys. Konsler Leigh Frost a leveris dhe’n konsel leun yn Lys Kernow bos dhedha an taves, gonisogeth hag omaswonvos. Ev a besyas yn unn leverel nag yw saw garm mes leveryans gwirvos.
***
Klavji pystigow byghan yn Lannstevan re dhegeas. Ledyoryon an trest yeghes a lever bos dyfyk a oberysi dh’y witha yn igor. Pobel leel yw serrys wosa lies bledhen a sevel mona dhe’n klavji. Leverel a wrons keffrys bos klavjiow a’y bar ow kwitha pobel a ves a’n klavjiow meur.
***
Porth Efanvos Kernow re waynyas kevambos rag displegya systemow gorsonek rag difresyans. An tyller dhe Ayrborth Kernow a vydh ow kesoberi gans deg negys ha peswar ugens a hys Breten Veur gans kevambos unn bilvil peuns. An sewena ma a holl faladow Virgin Orbit nans yw teyr bledhen.
***
Y fydh deges Stret Marghas Yow dhe gerri dres peswar mis awos gweythyow fordh.
Rann a ragdres unn milvil peuns warn ugens gans an Town Deal. Gwaytys yw bos gwellhes prenassa y’n dre wosa an gweythyow dhe worfenna.
***
Henn yw oll rag an seythen ma… y fydh moy nessa seythen.

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – BBC Kembra

Kaskyrgh rag sawya chapel istorek may feu kenys y’n kynsa tro an hymna Cwm Rhondda yn Nadelik mil, naw kans ha seyth, re wrug ogas hanter an arghans yw res. An diwettha servis a veu gwrys yn Capel Rhondda yn Hopkinstown ogas Pontypridd, Rhondda Cynon Taf, yn mis Kevardhu dew vil peswar warn ugens wosa an niver a dus esa ow tos dhe’n servisyow dhe lehe.

Lemmyn an chapel yw Kovskrifys Gradh 2, re beu profys a werth gans Kesunyans Besydhoryon a Gembra orth pris a seyth ha dew ugens mil peuns.

Mes yma preder dhe dus deythyek an drehvyans istorek ma dhe vos kellys dhe avonsyer, hag i a vynn y sawya avel spas rag aga hemmynieth.

An kaskyrgh a veu dallethys gans Rhian Hopkins a devis yn Hopkinstown ha hi a leveris: ‘An drehevyans yw pur a-vri yn istori Kembra hag yth yw trist bos res degeans anodho dhe wul dhe dus aswonn y boesekter y’n gemmynieth.’ Hi a dhallathas folenn yn Crowdfunder ha leverel anedhi: ’Dell hevel yma skoedhyans a-dhiworth meur a dus y’n gemmynieth ma keffrys ha tus diworth tylleryow erell oll a-dreus dhe Gembra. My a siwyas ow lev ow holonn ha gul post yn Facebook hag an dra a wrug pell-ergh.’

Hi a leveris orth BBC Kembra nag esa hwans dhedhi gweles bos prenys an chapel gans nebonan a-dhiworth tyller arall ha leverel bos own dhedhi dre’n pris isel. Hi a leveris: ’Rag kevarghewyer-drehevyans, an pris yw ogas travyth. Ny via da genev dhe weles y vos treylys yn rannjiow, mes y studh yw nebes drog ha res yw nebes ewnheans. Mes y fia gwell genev ev dhe vos devnydhys gans an gemmynieth.’

Wosa peswar dydh an kaskyrgh re wrussa moy ages tri warn ugens mil peuns hag yma govenek dhe wul kesprofyans gans bagasow teythyek.

Yn Iwerdhon – Irish Times

Yma ragdres ow pos gwrys gans Konsel Konteth Fingal rag eylgylghya maynys ilowek nag usi ow pos devnydhys namoy.

An Ragdres Dasseni Maynys re ewnhasa a-dro dhe dri hans, deg ha tri ugens a vaynys ilowek bys y’n termyn ma herwydh an Konsel.

Ha nyns yw amkan an ragdres dhe gavoes tre nowydh ragdha hepken, mes ynwedh dh’aga dasnowydhhe avel nowydh hag ystynna aga bewnans dhe-les.

I a yll degemmeres brassa rann a vaynys, maynys ha dafar tredanek y’ga mysk, mes ny yllons i degemmeres traow bras haval orth pianos.

Kannas an Konsel a leveris: ‘An gemmynieth re beu pur hel. An re a dhegemmeryn ni a’n moyha yw giteryow, krowdys ha bysowegi. I yw pur dha yn mysk dyskyblon yowynk hag es yw dhe gavoes tre nowydh ragdha. Yma nebes moy anusadow, haval orth Korn Frynkek a-gynsow mes henn o gorbassys pan dhegemmersyn ni bern a dhiworth band-keskerdhes teythyek hag ynno hirgern, saksophonys, tollgern ha kessonell keffrys. Yntanus ha nebes tanow yth o.’

An tybyans a-dryv an ragdres yw ‘erbysieth kylghyek’ a wra lehe skoell dre dhasdevnydhyans didorr a fentenyow erbynn erbysieth linyek usadow a ‘gemmer-gul-skoellya’.

Pub mayn-ilowek yw res dhen argerdh yw hwithrys, glanhes hag ewnhes kyns bos dasdevnydhys. I a yll igeri hedhas dhe ilow rag an re na yll kavoes hedhas dhe ilow yn fordh arall.

Yn Alban – STV

John Swinney, Kynsa Menyster Alba re ambosys ev dhe ‘dreylya yn ughel an tes’ yn-dann Wovernans UK rag gasa nessa isetholans a-dro dhe anserghogeth avel rann y dhiwettha strateji.

Hag ev ow skrifa y’n paper-nowodhow ‘An Kennedhlek’ dy’Gwener, ev a ambosas ynkressya skoedhyans rag an tybyans Alban dhe asa an UK ha gul poeslev bos a-vri an dus a skoedh anserghogeth dhe skoedhya an SNP yn etholans Hollyrood y’n vlydhen a dheu.

Yma nebes gwask war Swinney wosa koll an SNP yn mis Metheven yw passys y’n isetholans Hamilton, Larkhall ha Stonehouse, hag yma fordh dhe ynkressya bri an SNP dre dhrehevel skoedhyans a’n herdhyans war-tu hag anserghogeth.

Ev a skrifas: ’An re a skoedhyas anserghogeth yn dew vil ha peswardhek a welas bos Breten terrys y sel, ha ny yll Westminster kowlwul aga hunrosow ha gorvynnow. Ha lemmyn an prys re dheuth dhe wul neppyth yn y gever. Mes ynwedh, y fydhav vy ynnia orth tus nag o unnver gans gwaynyow a anserghogeth yn dew vil ha peswardhek dhe weles studh Breten hedhyw ha gul gwelboynt dihaval. Res yw dhyn ynkressya gwask a-dro dhe wirvosow kennedhlek selvenel Alban. Y’n nessa Senedh ni a vydh drehedhes studh may ma milvil tus a yll ragleva neb o re yowynk y’n diwettha tro, poken nyns ens i genys hwath. Henedh re bassyas lemmyn yn kler. Termyn gwiw yw rag chanj a vydh gul dihevelepter da rag Alban, dalleth nowydh yw res dhyn dhe-wir.’

Yn Manow – Manow Hedhyw

Bagas a-dhiworth Manow a wra vyajya dhe Vreten Vyghan y’n mis Est ma rag gul rann y’n peswardhegves ha dew ugens Fest Keskeltek yn Lorient, an fest an brassa y’n norvys a wonisogethow Keltek. Ynter dy’Gwener an kynsa a vis Est ha’n degves a vis Est, gwaytys yw an fest dhe denna ogas milvil a dus dhe sita Lorient.

An thema y’n vlydhen ma yw Kenderwi Amerikanek rag diskwedhes usys a dus an keskerans a-dreus dhe’n Atlantek.

Ow mos a-dhiworth Manow y’n vlydhen ma yma’n bagas artys diskwedhes Skeealyn Vannin, an bagas gwerinek Smooinaght Mie, DJ Cheumooie, ha artweythores welesek Rosie Watson. Ynwedh Isla Callister a vydh gul rann yn Celtic Odyssée niver Peswar, diskwedhyans kesoberek gans ilowydhyon a’n norvys Keltek oll.