• Delia Brotherton a red hwedhel gans Tony Hak.
• “Anaphora” gans Nicholas Williams
• Nowodhow an Norvys Keltek
• Nowodhow an Seythen

Yth eson ni ow seni nebes kanow ha tonyow gans an ger ‘tan’ ynna awos bos Kalan Gwav.

Kanow an seythen ma

• “Oll an eskern” – Boywife
• “Tan an gov” – Dalla
• “Hayle Hop – Chy Ambel – Upton Towans” – Henavek
• “Ny allav y wodhevel” – Skwardya
• “Fire Dance” – Riverdance
• Tonyow Nos Lowen gans Tredanek
• “Glowbrenn” – Julie Elwin
• “Reels” – Kilfenora Ceili Band
• “An lader” – Ray Chubb
• “Bys Jenna” – Molly Biscoe

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – newsfromwales.co.uk

An dowlenn ‘Kembrek y’n Soedh’ a wra meur a drenyans ha skoedhyans rag krevhe skians diwyethonek yn tylleryow-oberi, hembrenkys gans Kresenn Genedhlek rag Dyski Kembrek, re beu gormoelys a-gynsow gans Estyn, an asrann adhyskans ha trenyans a Gembra, yn arbennik rag skoedhyans medrys rag kowsoryon hokkyek ha devnydhya dyskadoryon y’n soedhva rag drehevel omafydhyans ha delenwel omdhalghow ha fara.

A-dhia y lonchyans yn dew vil hag etek, Kembrek y’n Soedh re skoedhyas moy ages deg warn ugens mil oberor ha dew vil arvethor der Dyski Kembrek Gwent a dhelivras an dowlenn a-dreus dhe ranndir Gwent.

Yn mysk ensamplow teythyek yma ragdres gans Konsel Sita Kasnewydd mayth attendyas kans menienn klassow sethunyek gans dyskador a wrug ynkressyans y’n devnydhyans a Gembrek pub dydh.

Geraint Wilson-Price, Lewydh Dyski Kembrek Gwent, a leveris: ‘Towlenn Kembrek y’n Soedh an Gresenn Genedhlek a igor spasow nowydh rag may hyll dyski ha devnydhya tus Kembrek yn obervaow, ha pes da dres eghenn en ni der derivas poesedhek Estyn.’

Yn Iwerdhon – Sky

Yma kowethas ow kul delivransow a brenassa lemmyn y’n ebron a-ugh Dublyn. Yma dhe Vanna Aero hes a beder-askell dro tri warn ugens kilo aga foester. I a nij orth ughelder a dhew kans dew ha tri ugens troeshys (peswar ugens meter), gans fardellow a yll bos iselhes dre gordenn vewbedradow.

Pennsoedhek an kowethas, Bobby Healy, a leveris: ‘Yth eson ni ow keskewsel gans Awtourita Nijans Sivil ha Gonisyow Daromres Ayr Kennedhlek. Dre vras, termyn-nija yw a-dro dhe deyr mynysenn. Yth yw kosella, salowwa ha glassa ages devnydhya fordhow.

Koffi yw an moyha a-vri, mes ny a dheliver meur a oyow fresk. My a dyb bos tus owth assaya agan provya, mes nyns yw kudynn ragon.’ Res yw dhe brenoryon surhe bos kavadow tirva heb lett, hag yw chekkys gans den dre dhevnydhya kamera a vir war-nans, kyns gorra dhe’n dor an prenassa.

Mes nyns yw pes da pubonan gans an gonis nowydh. Mark Hammond a-dhiworth Blanchardstown a leveris bos an tros pur ankensi. Mes Mstr. Healy a leveris: ’Herwydh studhyans gans Kollji an Trynsys, ni a woer bos an tros le dres eghenn ages tros keyndiryel trevek, ytho, ny dybav bos tros an kudynn; omglewes yw an kudynn. Yth o an keth gans kerri ha jynnow-ethenn, my a dyb hemma dhe vos degemmerys wosa nebes termyn.

Yn Alban – STV

Wosa hav poeth ha sygh y’n vlydhen ma yma fowt a dhowr yn rannow a Alban herwydh gwarnyans Asrann Difresyans Kyrghynnedhek Alban. Dy Yow, i a leveris bos nivel isella ages an nivel yw tybys bos herwydh usadow dhe lies avon; an Deveron, an Spey isella ha rannow an Ythan. Yma studh a warnyans a-dro dhe avonyow Findhorn, Don, Firth of Tay, Tyne, Orkney ha Shetland hag yma avonyow erell yn studh a-varr a warnyans.

Yn despit a dhargan a law dre’n pennseythun, an Asrann re wovynnas orth tus a bes bos hewoel ha deriva neb arwoedhyow a danowder may hwellons i. Kannas an Asrann a leveris: ‘Dew vil pymp warn ugens re beu anusadow hag yn y dempredh hag yn hirder a dermyn may pesyas kewer sygh. Rag an brassa rann a dus fowt a dhowr yn Alban yw kov pell, mes wosa dy’Goelyow an skolyow ha meur a dus ow kodriga yn tylleryow na wrussens i kyns, moy a dhowr a veu devnydhys yn tylleryow anusadow.’

Yn Manow – Gonisogeth Manow

Gwrys veu an tressa kesstrif ‘Tough Mukka’ yn Mannow y’n pennseythun usi passys, hag a-dro dhe dri hans seytek ha tri ugens den a guntellas warbarth rag gul res dre’n parkow leysek. Gwrys yw gans alusennedh ‘Isle Listen’ rag kavoes arghans rag yaghheans, yn arbennik yn mysk tus yowynk hag yn towlenn adhyskansek rag skolyow.

Yma dew hyns y’n res y honan, hag etek kilometer hag eth kilometer hag y’n hyns, res yw poenya a-dreus dhe barkow lesyek, krambla dres pusornow a woera, slynkya yn-dann lennow a blastek hag yn-nans slynkvaow glyb, oll yn ranndir Ballakillowey.

Andrea Chambers, pennsoedhek Isle Listen a leveris: ’Hemm o agan tressa Tough Mukka ha splann yw dhe weles fatell devis an hwarvos. An hyns yw chalenj korfek rag oll an dus a’n gwra ha pup-prys ni a wel cher-bagas marthys. Yth yw hwarvos a gennerth omglewans-para, perthyans ha skoedhyans an gemmynieth ha henn yw an skila bos an hwarvos pur arbennik dhyn,’

NOWODHOW AN SEYTHEN

• Kovhen Skians 2016 gans levow Barney Carver, Ken George, Jon Mills ha Jori Ansell.
• “Olcanow” gans Nicholas Williams
• Nowodhow an Norvys Keltek
• Nowodhow an Seythen

Kanow an seythen ma

• “Vug” – Crowd Control
• “Ha my ow mos” – Simon Lockley
• “Lisa Mari kellys” – Andrew Bate
• “Feri Tregi” – System Son Kernow
• “Tekka ha hwekka” – Hanterhir
• “Ros veur” – Bolingey Troyl Band
• “We can plinn” – Mammenn
• “Mylecharaine’s March” – Barrule
• “Re a lever” – Bucca
• “Myrgh an mor” – Phil Knight

Nowodhow an Norvys Keltek

Drog yw genen – yma kudyn owth igeri an restren ‘Word’ gans an tekst ma.

NOWODHOW AN SEYTHEN

• Esther Johns ha Matthi a vir war-rag dhe 2026
• “Hilieth Skiansek” gans Nicholas Williams
• Nowodhow an Norvys Keltek
• Nowodhow an Seythen

Kanow an seythen ma

• “Ogh, penndra vyghan” – Tir ha Tavas
• “An culyek hos” – Radgell
• “Tredan” – Sonerien du Tredan
• “Athelstan” – Skwardya
• Lowender 23 – seshyon gans Toby ha Jen
• Lowender 23 – “tolla roose” – Kescorra
• “Am Buachaille ban” – Caparcaillie
• “Marghadoryon Mernans” – Graham Sandercock

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – nowodhowdiworthcymru.co.uk

Ordenoryon an Diskwedhyans Kembrek Ryal re beu gobrys a’ga omrians dhe yeth Kembra dre dhegemmeres an piwas Cynnig Cymraeg, po Profyans Kembrek hag yw nivel a aswonnvos yw res dhe restransow re oberis gans soedhva dhesedheger Yeth Kembra rag towlenna, desinya ha gul proviansow rag Yeth Kembra.

Hag an diskwedhyans ow talleth y’n seythun ma yn Llanelwedd, pennsoedhek Aled Rhys a leveris ev dhe vos pes da dhe dhegemmeres aswonnvos Cynnig Cymraeg a-barth Kowethas Ammethek Kembrek Ryal. Ev a leveris bos dhe’n diwysyans ammeth kansrann ughella a Gembrogyon ages neb diwysyans arall yn Kembra. Ev a leveris: ‘Yma junyans pur wir ynter kaleshe termyn a dheu Yeth Kembra ha kaleshe termyn a dheu ammeth Kembrek. Yeth Kembra yw kresek rag agan ober omma y’n diskwedhyans hag orth nivel ughella a-dreus dhe Gembra. An Yeth ha’n gonisogeth yw rann a res a vewnans ammethek Kembrek ha degemmeres aswonnvos a henna a vydh gweres orthyn avonsya pella Kembrek gans tus a ober y’n diskwedhyans yn Kembra ha pella.’

Yn Iwerdhon – RTE

Ledoryon an diwysyans pyskessa re warnyas a-dro dhe derroes awos finwedhyansow pyskessa nessa blydhen a allsa distrui kemmyniethow-pyskessa brassa.

Konsel Keswlasek rag Hwithrans an Mor, a wra kusul godhoniethek a-dro dhe vynsow a buskes dhe Unyans Europa, re gommendyas leheans a dheg ha tri ugens kansrann yn finwedhyans a vrithel nessa blydhen, keffrys ha leheans a onan ha dew ugens kansrann yn pyskessa rag gwynnek-glas, ha leheans a dhew warn ugens kansrann yn pysk-badh. An Konsel a lever pyskessa rag brithel re wordremenas kusul godhoniethek orth nownsek war ugens kansrann a-dhia dhew vil ha deg, ha mynsow a vrithel yw isella ages finwedhyans bewoniethel salow lemmyn.

Pennsoedhek Kowethyans Askorryon Pysk a Iwerdhon, Aodh O’Donnell a leveris bos sostenadewder an dra an moyha a-vri, mes an kusul yw boemm-morthol. Brithel yw an pysk an moyha talvosek yn Iwerdhon hag y dalvos yw moy ages peswardhek ha peswar ugens milvil euro.

Yn Alban – An Gazette

Men Kov re beu drehevys yn Park Ranndiryel Clyde Muirshiel avel men-kov dhe’n dus a veu ledhys yn Bal Barytes Muirshiel ynter mil, naw kans, dew ha dew ugens ha mil, naw kans naw ha tri ugens. Desedhys o an bal a-dro dhe dhew poynt pymp mildir a-dhiworth Kresenn Godrigoryon Muirshiel y’n goen ogas Lochwinnoch, hag ev a askorras Barytes, hag yw denvydhys yn peint, paper, pann ha medhygonieth, dre dhew kans blydhen bys yn y dhegeans yn mil, naw kans naw ha tri ugens.

An men kov a veu profys gans eseli an gemmynieth deythyek, y’ga mysk teyluyow a dus o tus-bal kyns. Arghesys o gans Konsel Renfrewshire hag Arghas Sewenyans Kevrennys Governans RU.

Yma plat orth an men kov gans henwyn a hwegh gour a veu ledhys y’n bal dre gerrek ow koedha, droglammow gans devnydh tardha ha droglammow treusperthyans a-ji hag yn-mes a’n bal, nebes anedha le ages deg warn ugens bloedh.

An men kov a veu drehevys gans Gordon Grey a wra fosow-sygh a ven. An tyller a yll bos drehedhys a-droes yn unnik a-dhiworth an gresenn-godrigor.

Yn Manow – Gonisogeth Manow

Dew wydhyow a dhons Manowek re beu gwrys a-gynsow gans Gonisogeth Manow hag yth yns i keworrans dhe’n kuntelles a fylmow derivadow ow tevi yw gwrys gansa. Y’n eur ma yma ynkressyans a droenekter a-dro dhe dhons Manow hag y’n ynys hag yn keswlasek.

Kommendys yns gans dyskadores ha gwrythyores Gráinne Joughin ha diskwedhys gans eseli hy bagas dons, Skeddan Jiarg, hag i a dhiskwedh an donsyow henwys ‘Shooyl Inneenyn’ ha ‘Sharon’s Jig’.

‘Shooyl Inneenyn’ yw dons a veu gwrys yn hengovek gans benynes y’n Fer Arvethya dy’Goel Michal y’n nawves warn ugens a vis Gwynngala, ha ‘Sharon’s Jig’ yw dons a unn den nebes kales dh’y wul. Dr. Chloë Woolley, Soedhoges Avonsyans Ilow yn Gonisogeth Manow a leveris: ‘dons gwerinek yw rann a res gonisogeth bewek Manow hag yntanys on ni an fylmow ma dhe aweni moy a dus hwath, mar pens i donsoryon, dyskadoryon po skoedhoryon, dhe wul rann ha gweres gwitha dons Manow avel hengov ow pewa.’

NOWODHOW AN SEYTHEN

• Anna Anise hag Elizabeth Ellis a gews adro dhe dowl rag albom nowydh yn Kernewek.
• “Prierynas” gans Nicholas Williams
• Nowodhow an Norvys Keltek
• Nowodhow an Seythen

Kanow an seythen ma

• “Tresor” – Gwenno
• “Hayl dha’gan mammvro” – 4 in a bar
• “An myghtern ha’n Duw” – Anna Anise
• “Kernow, ow thre” – Anna Anise
• “Anella” – Black-Eyed Nancy
• “Calish Luck” – Jon ha Phili Mills
• “Fer Lyskerrys” – Graham Sandercock
• “Fiddler’s Despair” – Mabon
• “Da yw genev” – Matthi ab Dewi

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – Nation.cymru

Y fydh tirnos yn mis Hedra a dheu yn gonisogeth ilow Kembra awos an kynsa Piwasow Ilow Du Kembrek.

An hwarvos, tasegys gans Shirley Bassey, Levi Roots ha Sir Nick Young, a vydh solempnya an roas, delanwes ha kevro a artydhyon dhu yn Kembra.

Y fydh gwrys dy Sadorn an peswara a vis Hedra dew vil pymp warn ugens hag enowi an ilewydhyon dhu ow furvya son Kembra y’n dydhyow ma yn eghennow a ilow haval orth tarder, enev hag R&B.

Klassys a’n piwasow yw Gwella Artydh Nowydh, Gwella Kan yn Kembrek ha moy a biwasow herwydh reydh. An kynsa hwarvos ma a dhegemmeras dew kans, onan ha peswar ugens profyans rag kans, deg ha dew ugens artydh.

An hwarvos ma yw gwrys yn termyn a nerth owth ughelhe yn ilow Gembrek wosa Kembra Awenek dhe skoedhya meur a dybyansow dhe vaga diwysyans bewekka ha sewen.

An hwarvos-piwas ma a veu fondys gans Professor Uzo Iwobi, islewydh Kollji Riel Kembrek a Ilow ha Drama, hag Ify Iowbi, pianydh, kompsydh hag askorrer, gans amkan a ughelhe levow du yn artweyth, gonisogeth hag ertach yn Kembra.

An diwysyans ilow yn Kembra a wra dew poynt hwegh milvil a peunsow pub blydhen hag yma Kembra Awenek ow kevarghewi moy ages seyth kans mil peuns der y Arghas Arghans Ilow.

Dew dhydh a-wosa, and pymthegves Piwas Ilow Kembrek a vydh solempnya ilow Gembrek yn efan, gans performyansow gans Gwenno, Melin Melyn ha Lemfrek.

Yn Iwerdhon – Nowodhow Donegal

Yma band ikonek a-dhiworth Donegal, Clannad, ow pesya gul aga merk yn sinema an norvys wosa moy ages dew ha dew ugens blydhen a wul ilow Iwerdhonek hag ‘Oes Nowydh’.

Y fydh devnydhys aga han Coinleach Glas An Fhómhair yn fylm nowydh diskwedhys gans sterennow Margot Robbie ha Colin Farrell henwys ‘A Big Bold Beautiful Journey’ hag yw hwedhel fugiethek romansek lewys gans gwrier-fylm a-vri Kogonada.

Clannad a veu furvys yn mil, naw kans, deg ha tri ugens yn Dore gans Moya Brennan ha’y breder Ciarán ha Pól ha’ga ewntres Noel ha Pádraig Duggan. Gnas aga ilow a dheuth a-vri wosa bos devnydhys y’n kevres pellwolok Harry’s Game y’n peswar ugensves degblydhen. Dre’n degblydhynyow ilow Clannad re dheuth ha bos onan a’n esporthow ilow Iwerdhonek an moyha sewen. Aga ober re beu diskwedhys yn fylmow meur aga bri haval orth The Last of the Mohicans hag i re gesoberis gans tus erell haval orth Bono diworth an band U2.

An band a veu res Rydhses Sita Donegal yn dew vil peswar warn ugens rag solempnya moy ages deg ha dew ugens blydhen a gevri dhe ilow Iwerdhonek.

Yn Alban – Ross-Shire Journal

Politigoryon LivWer a-dhiworth tylleryow a-dreus dhe’n Ugheldiryow re dheuth warbarth rag innia orth Arghantti Alban dhe dhastybi a-dro dhe dhegea arghanttiow yn Dingwall, Gairloch, Tain ha Nair nessa bydhen.

Yn lyther dhe Arghantti Alban, an poitigoryon a wrug gwarnyans a-dro dhe ‘dhever rag skoedhya ha sostena kemmyniethow teythyek’ ha gelwel dhe wul omworrans styryek gan kemmyniethow teythyek ha Governans Alban rag kavoes digelmyans dhe gudynnow.

Herwydh bagas prenoryon ‘Which?’, moy ages hwegh mil peswar kans arghantti a-dreus an RU re dhegsa a-dhia dew vil ha pymthek, hag yw moy ages tri ugens kansrann an roesweyth arghantti, orth toeth a-dro dhe drydhek ha dew ugens degeans pub mis.

Ynwedh, an Kowethyans a Negysyow Byghan re warnyas a-dro dhe effeythyow negedhek a dhegea arghanttiow orth negysyow byghan, yn arbennik koll a gestavans yn kig ha kneus ha kaletter a ordena liva a vona a yll lettya orth gwarinasow ha tevyans.

Y’ga heskusulyans gwenton y’n vlydhen yw passys, an Liv-Wer a Alban a unnverhas profyansow dhe dhifres kemmyniethow diworth degeans arghantti dre rydhhe an ‘diwettha arghantti y’n dre’ a doll-negys ha kennertha orth arghanttiow dhe worra warbarth fentenyow rag gul kresennow-arghantti kevrennys.

Kresennow-Arghantti yw perghennys gans kowethas-heb-gwayn ‘Cash Access UK’ hag yw arghesys gans naw arghantti bras hag ordenys gans an Soedhva Post. Ynwedh, eselyans an kusulyans o unverhes may fo res dhe wul gorholeth dhe Wovernans RU dhe erghi orth an Arghanttiow na dhe arghesi an roesweyth na yn hwiw poken an kost a via kevys dre dhevnydhya gwaynyow an arghanttiow.

Yn Manow – Gonisogeth Manow

Bagas yowynkneth Manow ‘Scran’ a yll mos yn Hel Ryal Albert yn Loundres yn mis Du ow tos, wosa argevrohow hel gans negysyow, alusennow ha tus erell. I a vydh gul rann yn ‘Music for Youth Proms’ ena.

Scran a vydh kannas Manow y’n kynsa nos yn dy’Lun an degves a vis Du, ow tiskwedhes ilow Manow dhe wosolowysi geswlasek yn mysk moy ages mil dew kans ilowydh yowynk erell.

Scran a veu fondys gans Gonisogeth Manow der y ragdres Bree Ilow Yowynkneth, hag a veu gwrys rag ri chons dhe dus yowynk ynter trydhek hag etek bloedh dhe avonsya aga sleghneth gans ilow hengovek Manow ha seni warbarth kyns gwaya war-rag dhe jonsyow nowydh. Ev re besyas moy ages deg blydhen lemmyn ha Doktour Chloe Woolley, Soedhek Avonsyans Ilow Manow yn Gonisogeth Manow a leveris: ‘Kemmynieth Manow re beu marthus yn hwir a skoedhya Scran dhe berformya yn Hel Ryal Albert.

Diskwedhys yw an talvos yw gwrys gans tus a ri dhe dus yowynk chonsyow dhe splanna ha solempnya gonisogeth Manow yn keswlasek. Ni a woer gras dhe bubonan re dheuth war-rag rag gul dhe’n hunros ma yn hwirvos.’

NOWODHOW AN SEYTHEN

• Kensa Broadhurst a gews war desten hy lyver nowydh ha ragdres nowydh ‘Dasserghi’. (Image: Ian Corkell)
• “Alkemyk” gans Nicholas Williams
• Nowodhow an Norvys Keltek
• Nowodhow an Seythen

Kanow an seythen ma

• “Piw a wor” – Brenda Wootton
• “Kan vora” – Trev Lawrence
• “Polka Aberfala/Lady Evesham’s” – Cam Kernewek
• “Cerddwn ymlaen” – Dafydd Iwan
• “Dalleth neppyth” – Simon Glanville
• “Sav yn bann” – Phil Knight
• “Delyow Sevi” – Jim Wearne
• “Mos warbarth” – Skwardya
• “Skath vyghan” – Grenaways

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – BBC Kembra

Matthew Rhys, hwarier Kembrek a vydh dehweles dh’y vro enesig rag, yn y eryow y honan ‘kamma war-woeles’ dhe’n ensampel a veu gwrys gans Michael Sheen ha’y oberow mas.

Rhys, a veu genys yn Caerdydh mes y trig ev yn Evrok Nowydh lemmyn, a vydh dehweles dhe’n wariva yn Kembra y’n kynsa tro wosa dew degblydhen rag gul arghans rag an Wariva Genedhlek a Gembra. Ev a vydh gwari rann avel Richard Burton yn gwari unn gour. Ev a leveris bos Burton an den a wrug an hyns rag gwarioryon Gembrek oll, hag ev a wrug an awen ragdho y honan dhe dhalleth gwari.

Rhys a leveris ev dhe dhehweles dhe Gembra rag kevres a dhiskwedhyansow a-dreus Kembra oll, hag an diwettha a vydh diskwedhes arbennik yn Koffiji Chapel Bethel yn genesigva Burton yn Neath Port Talbot.

Ev a leveris: ‘Michael Sheen re wrug meth dhe’n re erell a’gan gwarioroyon Gembrek oll dre sevel Gwariva Genedhlek a Gembra, ytho, pan esa spas y’m dydhlyver, yth omglewis vy bos termyn gwiw dhe ‘gamma war-woeles’. Y tarbaris vy ow performyans ‘gwari Burton’ dre Govyd, mes nevra nyns esa chons dhymm y wul war wariva. Dew vil pymp warn ugens yw blydhen kansves penn-bloedh Burton ha kynsa pennbloedh an Wariva Genedhlek a Gembra, ytho y tybis vy bos prys gwiw dhe dhehweles dhe’n wariva yn Kembra y’n kynsa tro yn moy ages ugens blydhen.’

Michael Sheen a leveris: ‘Matthew a leveris orthiv bos spas yn y dhydhlyver hag y fia da ganso gweres gans Gwariva Genedhlek a Gembra. An pyth a dhallathas dre vessach sempel a dheuth ha bos torn may hyll tus a-dreus agan bro gweles onan a’gan gwella gwarioryon ow kwari onan a’gan gwella gwarioryon, hag oll y’n vlydhen a’n kansves penn-bloedh a Richard Burton. Yth yw an pyth yn poran a vynnyn ni diskwedhes gans Gwariva Genedhlek a Gembra.’

Yn Iwerdhon – RTE

Dijey a-dhiworth Dublyn re ros resyadow tekno y’n taw lyverva boblek yn Dublyn.

Bagas henwys Kuntell Dijey Ilow Tros re senis ilow yn Lyverva Tallaght yn Dublyn hag ynkressya eselyans an lyverva.

Mes nyns yw performyansow a ilow hepken. Yth yw skol rag tus yowynk a vynn dyski an artweyth a vos dijey ha dyski fatell kemmyska ilow hag ostya diskwedhyansow. Ha tus erell ow redya lyvrow yn taw yn stevell a-woeles, yma tus a-wartha ow tardha ilow yn spas henwys An Soler.

Yma’n hwarvos ow pos gwrys kyns Dydh Igor Lyvervaow Poblek Kennedhlek y’n dy’Sadorn a dheu.

An dijey usi ow ledya an hwarvos, Ellie, a leveris: ‘an soler yw splann rag tus yowynk, yma chons dhe vetya gans tus erell yw da gansa an keth ilow. An lyverva a brov an dafar ha ni a wra ilow. Ellie a dhegemmeras hy hynsa dafar-ilow a-dhiworth hy thas orth naw bloedh. Hi re wrug diskwedhyansow yn Fest Fleghes Kaleidoscope yn Wicklow, hag yma hunros dhedhi bos dijey galwesik pan wra hi gasa skol.

Yonkers deythyek ynter peswardhek hag etek aga bloedh a wra kemmyskow a ilow yn-dann gidyansow gans tus galwesik y’n diwysyans hag an hwarvos re wrug ynkressyans a beswardhek warn ugen kannsrann dre dharasow an lyverva. An ilow a wrons i yw darlesys der radyo teythyek ha gorrys warlinen ynwedh.

Yn Alban – STV

Nessa godrik an stat dhe’n UK gans Pennlywyer Amerika re worfennas heb bargen rag removya tollow orth hwiski Albanek.

Nyns esa nowydhheans a-dro dhe’n tollow yn despit a seythunyow a ober gans John Swinney.

Ha godrik an Pennlywyer ow korwedha, an Kynsa Menyster a leveris ev dhe worra tollow hwiski war an dowlenn yn fyrv mes yth esa ev ow kwaytya nowydhheans a-dro dhe neb bargen.

Ev a leveris: ’My re beu pur gler a-dro dhe’n les a dhrehevel kowethyans poesedhek gans an Stays Unys rag avonsya negys erbysiethek a Alban, yn arbennik a-dro dhe’n diwysyans a hwiski Albanek. Ha ni ow kwaytya nowodhow a-dro dhe dollow orth hwiski, pes da ov ni dh’y worra war an dowlenn kenwertha yn furv. Mes hag an godrik ow tos dh’y worfenn pur boesek yw Governans an UK dhe witha amkan orth hwiski.

Yth esa Governans Kembra ow tadhla bos a-der an toll deg kansrann savonek pan vo ymperthys yn Amerika drefenn bos askorrys yn Alban yn unnik. Yth esa govenek drehedhes studh mann-rag-mann y’n tollow avel rann an negysyansow ow pesya ynter an UK hag Amerika.

Yn Manow – Manow Hedhyw

Termyn da o rag ilowydhyon Manow a-gynsow; ilewyores a Vanow Mera Royle re beu diskwedhys orth skrinyow y’n sportva kyns keskan ‘The Who’ y’n sportva an ‘Hollywood Bowl’ yn Los Angeles. Yth esa hi ow seni komposyans derowel a veu gwelys gans milyow a dus y’n keskan hag yth yw an nessa tro re beu gwelys hy ober kyns an penn-diskwedhyans. Y’n kyns tro, diskwedhys o yn Chicago a-varra y’n mis ma.

Hag ynwedh, bagas dons Skeddan Jirag re beu gelwys a-barth Manow orth an fest ‘Fest Dydhyow Lyenn-Gwrin Marrakech’, hwarvos a’n brassa yn mysk hwarvosow dons gwerinek keswlasek yn Afrika. An fest a vydh gwrys dhe benn mis Hedra yn Morocco, hag an Bagas gans moy ages tri ugens esel ha’ga bloedh ynter seyth ha hanter kans a vydh an kynsa bagas a-dhiworth Manow dhe wul rann y’n fest a wrug pesya yn hir.

NOWODHOW AN SEYTHEN

• Mick Paynter a gews war desten a Gernewek ow turya yn Australi yn seythves degbledhen.
• “Kemmys” gans Nicholas Williams
• Nowodhow an Norvys Keltek
• Nowodhow an Seythen

Kanow an seythen ma

• “Maggi Me” – John Bolitho
• “Vug” – Crowd control
• “A Galon (andro)” – Gwennyn
• “Whisky kiss” – Shooglenifty
• “Polka Aberfala” – System Son Kernow
• “Lamorna” – Tir ha Tavas
• “An lader” – Caracana
• “Ha my ow mos” – Jim Causley
• “Vodya” – Gwenno

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – BBC Kembra

Nessa rann a gusulyans poblek re dhallathas rag kavoes tybyansow a-dro dhe wul Park Kennedhlek nowydh yn Kembra. Diwettha paperweyth yw kavadow a-dro dhodho a dhiskwedh bos hanow dewisys seulabrys; Park Kennedhlek Glendwr, owth ystynna a-dhiworth an arvor yn Prestatyn, der Denbighshire, Flintshire, Wrecsam ha Powys North.

Kevres a hwarvosow rag tus a’n poblek, pergennoryon-tir ha bagasow erell a vydh gwrys a-dreus an ranndir oll, keffrys warlinen hag yn kig ha kneus.

Governans Kembra re wrug bagas nowydh: ‘Fentenyow Naturek a Gembra’, rag ordena an kusulyans ha hwithra an kas a-dro dhe bark kennedhlek nowydh a via selys orth an tiryow a-dro dhe Gadon Clwydian ha Nans Dee a’s teves studh gwithys seulabrys.

Ash Pearce, kannas an FNG, a leveris: ‘Dre fordh wiw, park kennedhlek nowydh a allas dri gwayn gwir rag tus, gwylsvewnans ha’n erbysieth teythyek.’

Kusulyans kyns a gavas unnek ha dew ugens kannsrann a dus a wrug gorthybow dhe skoedhya an tybyans ha dew ha dew ugens kannsrann er y bynn. Yth esa preder dhe’n dus er y bynn a-dro dhe siwyansow rag tus usi ow triga hag oberi y’n ranndir, galloes an roesweyth a fordhow dhe ardyghtya an niver a wodrigoryon, prisyow chi owth ughelhe, ha chanjyow dhe rewlyow drehevel.

Yma tri fark kennedhlek yn Kembra y’n eur ma; Eyri, fondys yn mil naw kans unnek ha dew ugens, Pembrokeshire Coast National Park, fondys yn mil naw kans dewdhek ha dew ugens, ha Bannau Brycheiniog, fondys yn mil naw kans seytek ha dew ugens.

Pub park kennedhlek a’n jeves y awtorita y honan hag Elwyn Vaughan, konselor y’n ranndir, a leveris ev dhe vos prederus yn kever gul awtorita nowydh yn prys mayth eus ‘fowt a arghans poblek.’ An parkow ma a denn moy ages dewdhek milvil den pub blydhen hag i a spen moy ages unn bilvil peuns, herwydh Parkow Kennedhlek UK.

An kusulyans a vydh pesya bys nessa a vis Kevardhu.

Yn Iwerdhon – RTE

Sowson a-dhiworth Newcastle yn Pow Sows a veu appoyntys pennlewyer Pennskol Galway y’n hav ma, pennskol diwyethek, yn-mysk arvreus ma nag allas ev konvedhes Iwerdhonek. Lemmyn, ev re leveris ev dhe dhyski Iwerdhonek.

Yn messach gwydhyo dhe veni an pennskol, Professor Burn a leveris ev dh vynnes dyski an yeth kyn nag o ev freth.

Eseli Sinn Fein re gabsi an ervirans dhe ri an soedh dhe nebonan na gews Iwerdhonek dhe’n pennskol yn unnik yn Iwerdhon yw diwyethek. I re hwilsa kuntelles gans awtorita a woverna an pennskol rag dadhla savla an yeth y’n pennskol.

Yn y vessach, Professor Burn a leveris bos govenek dhodho an pennskol dhe vos aswonnys a-dro dhe’n norvys rag y ober awenek, gonisogethek, kowethasek hag yn mater a wirvosow-denel.

Ynwedh ev a ambosas oberi rag lehe aswaow yn gober y’n gonis galwesik, ynkressya an niver a brofessoresow dhe’n ughella kansrann yn-mysk pennskolyow Iwerdhonek, ha gul poes orth tybyansow dhe ughelhe parder, diverseth ha komprehendyans.

Yn Alban – STV

A-dro dhe unn eur y’n myttin dhe’n tressa a-vis Metheven, an ebron a-ugh Alban a’n north-west a veu enowys gans men-efander hag ev owth entra y’n ayrgylgh ha tardha y’n kynsa tro yn Alban a-dhia mil naw kans ha seytek. An gwel a veu gwelys gans tus gans klappkodh ha kamera klegh daras-rag.

Lemmyn, hwithoryon a-dhiworth Kesunyans Pel-Tan an UK re dhaswrug hyns an men-efander ha dysmygi an tyller may koedhas an rannow. I a grys bos an rannow yn ranndir nebes est diworth Ben Nevis a-dro dhe Loch Treig ha Loch Ericht.

Professor Luke Daly yn Pennskol Glasgow a leveris: ‘Yn anfeusik an rannow re diras yn tyller an moyha kales dh’y dhrehedhes yn Alban oll. Ny yllir mos ena dre garr, res yw devnydhya tren, kerdhes der our, kampya ha kerdhes tri our moy hag ena y hyllir dalleth helghya.’

Yn mis Est bagas a beswardhek den a-dhiworth pennskolyow Glasgow, Dinedin, Sen Androw ha Manchester a wrug kerdh-hwithra rag assaya kavoes temmigow an men-efander mes res o dhedha hedhi awos gewer hager.

Lemmyn, yma Professor Daly ow pysi orth tus a omlowenhe der gerdhes a-dro dhe’n ranndir na dhe weres dre hwilas temmigow anodho. Ev a leveris: ‘Meyn-efander yw haval orth kystow-termyn an system holwlek a-varr, hag yma synsys ynna derivadow a-dro dh’y fordh a furvyans hag avonsyans, mes dhe hirra may pes an karrek ma war vreow Albanek, dhe voyha may fydhons i tewedhys ha dhe le may hyllyn ni dyski a’ga devnydhyow. Yma an klokk ow tykkya ha neb gweres a yll bos res gans kerdhoryon a via pur dhe-les.’

Mar pe kevys an men-efander ma, yma govenek ev dhe vos diskwedhys yn Gwithva Gennedhlek Alban.

Yn Manow – Manow Hedhyw

An bagas Ertach Kennedhlek Manow re dheklaras towlenn nowydh a obervaow yw desinys rag dyskyblon skol-kynsa. Y fydh profya an obervaow chons dhe wul perthyansow-dyski kesperthyek yn nebes tylleryow gonisogethek hag istorek an moyha a-vri y’n ynys. An obervaow a vydh ystynna a-dhiworth diwettha y’n mis ma bys nessa mis Meurth ha medrys yns i orth tenna fleghes war-tu hag istori, gonisogeth ha ertach awenek Manow. An hwarvosow a vydh gwrys yn tylleryow haval orth Gwithva Manow, Chi Manannan ha’n Skol-Gramar Koth, y’ga mysk; hwedhla, bewderyow dornek, ha hwithra an tylleryow.

Nowodhow an Seythen

An Governans re skonyas gorholeth Kernow rag dos ha bos an pympes kenedhel yn Breten Veur.
Y teu an gorthyb wosa govenek dhe guntel moy es peswar warn ugens mil hanow ha Konsel Kernow dhe skoodhya an galow.
Dell hevel, menysters a garsa herdhya war rag gans towl dhe gesunya konselyow Kernow ha Dewnens hag Aberplymm.
***
Yma gwasketh gans Parti Tori war Gonsel Kernow dhe asa dhe goodha an towl dhe ynkressya prisyow parkya dre hwegh kansrann.
Hembrenkyas an parti Connor Donnithorne a grys bos godros dhe gres agan trevow.
Dell hevel, ughelheans an kost a vydh ow kuntel unn milvil peuns poynt dew-pymp dres diw vledhen.
***
Drogober re ynkressyas yn Kernow ha Dewnens dre moy ages unnek kansrann y’n vledhen bys yn mis Meurth. Warlergh niverow nowydh, an ynkressyans ma eth erbyn niverow dres Breten Veur neb a goodhas dres unn-poynt-seyth kansrann.
Yma moy a dhrogoberow kepar ha holya yn-dann gel, harassans, damaj, gorra tan erbyn an lagha, ladra yn gwerthjiow, freudh heb pystyk, ha drogoberow reyth.
***
Ynkressya re wrug gobrennans treven yn Kernow eth kansrann y’n vledhen yw passys. Konter yw dhe’n kas a-hys Breten Veur le mayth esa sygerrans yn ynkressyans prisyow. Orth an myns, an pris yn Kernow yw mil peuns saw etek. Henn yw dewdhek peuns ha tri ugens moy ages warlena.
***
Hag yma towl gans kanores Anna Anise dhe rekordya album nowydh yn Kernewek.
Yma hi ow crowdfundya an ragdres gans hwans a guntel dewdhek mil peuns. Y fydh  henwys “Aneth”.
***
Henn yw oll an seythen ma – y fydh moy nessa seythen

• Daswel 2015 – Yma levow a bobel dremenys kepar ha Vanessa Beeman ha Stephen Gainey.
• “Fordh” gans Nicholas Williams
• Nowodhow an Norvys Keltek
• Nowodhow an Seythen

Kanow an seythen ma

• “An baner anken” – Ahanan
• “An eos” – Sylvia Fletcher
• “A jig and five reels” – The Bothy Band
• “Ar soudared ‘zo gwisket e ruz” – Gwalarn
• “Drehevyoryon Empoureth” – Mamvro
• “Tresor” – Rowan Tree
• “Ryb an lynn” – Minko

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – Kembra Warlinen

Y fydh treusfurvyans a dreusperthyans poblek yn Kembra kyns pell wosa Treusperthayns rag Kembra dhe dhewis Hitachi dhe wul system nowydh rag may hyll tus towlenna, ragerghi ha tyli a furvow dihaval dhe vyajya.

Hitachi a vydh ledya gweythresans a system bysyel a ragerghyans a-dreus an nessa pymp blydhen.

An system a vydh devnydhys gans eghennow oll a druesperthyans poblek; hyns-horn, kyttrinyow, ‘fflecsi’ ha TrawsCymru, ha tus a vydh y dhevnydhya der ‘app’. An system nowydh a vydh komrehendya fordhow byghan ynwedh haval orth diwrosow tredanek hag ‘e-scooters’.

Marie Daly, pennsoedhges a-barth prenoryon ha gonisogeth yn Treusperthyans rag Kembra, a leveris: ‘Yn Treusperthyans rag Kembra, yth eson ni ow hwilas fordhow dhe wellhe perthyans prenoryon, ha dre wul hemma, y fia da genen tenna moy a dus dh’aga roesweyth treusperthyans poblek. An ragdres yntanus hag ughelhwansek ma a vydh gul digelmyans bysyel rag gweres orth tus dhe dowlenna vyajyow ynter tylleryow dre dhevnydhya fordhow dihaval a dreusperthyans poblek. Hemm yw rann a’gan govenek hirdermyn war-rag dhe brovia agan prenoryon gans unn roesweyth, unn euryador hag unn tokyn.’

Hitachi re wrug systemow a’n par ma kyns yn Nihon, yma ensampel an moyha notyadow orth Metro Tokyo.

Hyns-horn Hitachi a vydh devnydhya y berthyans rag gul digelmyans unnik rag Kembra.

Pennnsoedhek Kenwerthek Hyns-Horn Hitachi, Justin Southcombe, a leveris: ‘An keskowethyans stratijek ma gans Treusperthyans rag Kembra a vydh kavoes gwayn a-dhiworth an les a skians gwayansek, bysyel hag omdhegyansek hag eus y’n Bagas Hitachi. Hitachi a yll kesunya an diwettha teknolgieth bysyel gans skians down a lewya nebes a’n reosweythyow a’n moyha a-vri y’n Norvys oll, rag kevrenna furvow a dreusperthyans poblek yn fordh gwell. Der gul dhe dreusperthyans poblek hedhadowwa ha kowethek dh’y dhevnydhya, Hiatchi a yll gweres ynkressya treusperthyans sostenadow yn Kembra.’

Yn Iwerdhon – Dasson Cork

Dhe’n nownsegves a vis Gwynngala y fydh gwrys Nos Wonisogeth Cork dew vil pymp warn ugens gans gweythresow heb-kost rag tus oll dh’aga omlowenhe dredha.

Nebes an hwarvosow a vydh; ‘ombrederyans piano’ gans Cian Sweeny, Kaught at the Karpark hag yw solempnyans a vovyans ilowek ‘punk’ yn Cork y’n seythves hag ethves degblydhen, ‘Ow Hynsa Avowans’ hag yw aswiwans ilowek a hwedhel berr gans dyskyblon Scoil Oilibhéir. Yn Lyverva Sita Cork y fydh towlenn hir a hwarvosow, y’ga mysk diskwedhyansow a ilow bew, gwariow, hwedhla rag fleghes hag obervaow gweythransek. Meur an hwarvosow a vydh gwrys yn Yeth Iwerdhonek gwrys gans tOireachtas, y’ga mysk diskwedhyansow a solempnya kanow hengovek yn Iwerdhonek ha kanow an mor yn Iwerdhonek ha Sowsnek. Kresennow a’n gemmynieth a vydh ostya arethow gonisogethek, blasa boes olldalghus ha diskwedhyansow a ilow, dons ha kreftow a-dhiworth Bolivia, Meksiko, Ukrayn hag Iwerdhon. Ynwedh, artweyth diworth an Ragdres Artweyth Kemmynieth Mahon a vydh diskwedhys yn Hel an Sita.

Ow leverel yn y gever, Mer-Arloedh Cork, Fergal Dennehy, a leveris: ‘Der unn nos yn unnik, sita Cork a dheu ha bos yn few yn fordh arbennik, gans nerth hag awen ow liva der agan kresennow gonisogethek hag artweythek, ha lieskweyth yn tyller an moyha anwaytys. Nos Wonisogeth a govha dhyn a’n nerth a awen dh’aga dri warbarth ha’gan kevrenna gans agan gwreydh, ha diskwedhes bewnans gonisogethek splann agan sita.’

Yn Alban – STV

Yn Glasgow, dhe’n hweghves ha seythves a vis Gwynngala y fydh Pennseythun an ‘Big Yin’ rag enora Syrr Billy Connolly avel rann a solempnyans blydhen y hirder a’n eth kans degves ha dew ugens pennbloedh an sita.

Yn mysk an hwarvosow dhe enora an ‘den Glasgow an moyha meurgerys’, y fydh fylmow, ilow, komedi ha tornow kerdhes ha diwrosa.

Syrr Billy yw dew ha peswar ugens bloedh lemmyn. Ev a veu gwrys marghek a-barth y wonis dhe dhidhan hag alusennow hag afydhys veu bos kleves Parkinsons dhodho yn dew vil ha trydhek.

Ev a veu res rydhses a’n sita yn dew vil ha deg hag y ober re ystynnas dre voy ages pymp degblydhen. Ev a dhallathas oberi avel testeuthor yn garthow-gorhel an avon Clyde, ow tos ha bos kaner ilow gwerinek hag ilewydh kyns dalleth bos gesyer.

Ughboyntys an pennseythun a vydh diskwedhyans a’n fylm ‘Big Banana Feet’ a siwyas war y lergh yn y dorn a Iwerdhon yn mil, naw kans pymthek ha tri ugens, diskwedhyans gans Fest Komedi Keswlasek Glasgow ha diskwedhyans ilowek heb kost yn Barr an Park.

Krista MacDonald, lywyores Fest Komedi Keswlasek Glasgow a leveris: ‘Syrr Billy Connolly yw pols a spyrys komedi Glasgow, ha’y skentoleth, toemmder hag onester a diskwedh komedi albanek war wariva a’n norvys. Yma ynno hwarthuster, krevder ha gnas an sita ma, hag ev a bes aweni pub performyer a dheu war agan gwarivaow

Yn Manow – Manow Hedhyw

Diskwedhyans a ilow delynn warlergh artweyther ha desiner Archibald Knox re beu darlesys warlinenn y’n kynsa tro. Senys veu gans bagas telynn Claasagh, hag awenys veu gans skrif afinys gans Knox ‘Kri an Karow’. An ilow a veu gwrys gans telynores, komposydh ha dyskadores, Rachel Hair, ha senys veu gans Rachel ha nebes a’y studhoryon der fest Yn Chruinnaght yn mis

Gortheren. Ordenys veu an ilow gans Gonisogeth Manow ha Kowethas Archibald Knox rag kans degves warn ugens pennbloedh a vernans Knox.

Rachel re dyskis telynn dre dheg blydhen ha hi yw onan a’n gwella arbennigoryon yn ilow telynn Manow. Hi re vyajyas a-dro dhe Europa oll hag Amerika, dyllo seyth lyver a ilow ha gul seyth kuntilow, dew anedha gans ilow Manowek yn unnik gans kanores wodhalek Ruth Keggin. Soedhoges Avonsyans Ilow Gonisogeth Manow a leveris: ‘Pur boesek yw dhe witha ilow Manow awenek, fresk hag ow tybi war-rag, hag an keskan ma gans Rachel ha Claasagh a ri chons rag pubonan dhe weles, klewes ha bos awenys gans roas ilowek Manow.’

Nowodhow an Seythen

Yma moy es tri-warn-ugens mil hanow gorrys yn govenek warlinen owth ynnia dhe’n governans ri aswonvos dhe Gernow avel pympes kenedhel y’n Ruyvaneth Unys.
Res yw dhe wovenek kavos deg mil hanow rag mewghya gorthyb – kans mil hanow yw res rag bos an mater disputys yn Chi an Gemmynyon.
Degea a wrug an govenek dy Yow yw passys wosa bos bew dres hwegh mis.
***
Bledhen vrav re beu rag paloresow yn Kernow.
Dell hevel, yth esa genys kans paloresyk naw-warn-ugens hevlena – an tressa bledhen re hwarveu yndella.
Yma dew ugens kopel hag eth warlergh hwithrans RSPB.
Edhen a Gernow a dhasserghas omma nans yw peder bledhen warn ugens pan dheuth dhe’n Lysardh teyr anedha dhyworth Iwerdhon.
***
Glaw tromm a godhas yn Kernow West y’n seythen yw passys.
An tewedh a worras livow ow resek dres Porthia dy Mergher.
Dell hevelis, yth esa lowr a law rag unn mis dres nebes ouryow.
***
Lymnans re beu kevys a-nowydh gwrys gans lymner a brys a Gernow.
An pyktur veu lymnys gans Alfred Wallis neb a wre triga yn Porthia ha gul lymnansow yn gis sempel.
Dell hevel, diskwedhes a wra Pons Henshorn Forth yn Alban.
Gwerthys a veu orth pris ugens mil peuns.
***
Henn yw oll an seythen ma
Y fydh moy nessa seythen.

• Bos Fest Lowen – Esther Johns
• “Gorsedh” gans Nicholas Williams

Kanow an seythen ma

• “Onan hag oll” – Graham Sandercock
• “Bro goth agan tasow” – John Bolitho
• “Hunrosow” – Julie Elwin
• “Tregajorran” – Bagas Degol ha Dalla
• “Gas vy a’m growedh” – Simon Glanville
• “Kerry Set” – An Teallach
• “Spern gwydn on ni” – Laurie Huggett
• “Maggie May’s Dubpipe” – System son Kernow
• “Ha my ow mos” – Jim Causley
• “Pyth yw gans avorow” – Pysk Du
• “Myrgh an mor” – Phil Knight

• Gorsedh Kernow – Jenefer Lowe a re dhyn derivas ow mires wor’tu ha Marghas Yow
• “An secund Leopold” gans Nicholas Williams

Kanow an seythen ma

• “Kernow” – Graham Sandercock
• “Kerra Kernow” – Perraners
• “Delyow Sevi” – Jim Wearne
• “Sav yn bann” – Skwardya
• “Meur ras dhia Kernow” – Keur Covid ha Gwenno
• “Marner Medhow” – Matt Blewett
• “Delyow Sevi/Hard Rock Miner” – Martha Wood
• “War an gwyns” – Matthi ab Dewi
• “Bro goth agan tasow” – 4 in a bar
• “Kernow, ow thre” – Will Keating

• Gool an Oriant – Jenefer Lowe a re dhyn derivas a’n gool.
• Nowodhow an norvys Keltek gans Jerry Sethir
• ‘Adverbow termyn’ gans Nicholas Williams

Kanow an seythen ma

• “Antempna Kernewek” – Simon Glanville
• “Mowes a Lulyn” – Matt Blewett
• “Fulenn” – Alvan hag Ahez
• “Oll an eskern” – Boywife
• “Fer Lyskerrys / Gool Lannaghevren” – Bagas Porthia
• “Kernow, ow thre” – Ray Chubb
• “War lann an gover” – James Hawken
• “Kerensa lows” – Mick Paynter
• “Bewewgh pub mynysen oll” – Juliet Ann
• “Calish Luck” – Jon ha Phili Mills
• “Polka Aberfala” – System Son Kernow

Nowodhow an Norvys Keltek

Yn Kembra – Kannas Kembra

Ha Plaid Cymru ow solempnya kansblydhen a-dhia y fondyans yn mil, naw kans, pymp warn ugens, hwithrans nowydh gans YouGov a dhiskwedh parti hag yw an gwella kannas a-barth materyow Kembrek mes gans ober dhe wul hwath rag chanjya gwelyow koth a’y semlans poblek.

An hwithrans, dyllys y’n seythun ma a dhiskwedh moy ages hanter a’n dus yn Kembra dhe grysi bos Plaid Cymru an gwella parti dhe strivya a-barth Kembra, yn-mysk raglevoryon Lavur ynwedh, ha tressa rann a Withadoryon yw unnver. Plaid yw an parti gans an gwella semlans herwydh hwegh ha dew ugens kansrann a’n poblans.

A-gynsow, yn-dann hembronkyans Rhun ap Iorwerth, an parti re junyas gans Lavur yn meur a sojetys a bolisi, hag an gwelboynt ma re ystynnas y skoedhyans dres y sel kresel hag a-dro dhe dhew dressa rann a raglevoryon Lavur a wel Plaid yn posedhek. Pella hwath, a-dro dhe ugens kannsrann a raglevoryon Gwithadorek ha Daswrians a leveris an keth.

Yn unn mater yn arbennik, gwarthevyans Plaid yw anchalenjys; onan ha tri ugens kansrann a dus a grys bos ev an gwella parti rag aga yeth, dekweyth moy ages myns neb parti arall. Ha pella; peswar ugens kansrann a grys bos dhe-les dhe’n parti an yeth hag eth ha tri ugens a lever bos dhe-les dhodho tus genys yn Kembra.

Yn konter dhe’n traow ma, yma profyans nag yw Plaid pur dha gans materyow a bolisiow haval orth erbysieth, omynvroans ha gonisyow-yeghes, hag yma chalenj y’n nessa etholans yn dew vil hwegh warn ugens dhe gennertha orth tus dhe dybi bos Plaid krev lowr gans an materyow ma may hyll ev governa Kembra.

Yn Iwerdhon – RTE

Kannas Gaeltacht Sinn Féin, Aengus Ó Snodaigh, re bysis kuntelles ynniadow gans awtourita Ollscoil na Gaillimhe rag kusulya a-dro dhe studh Yeth Iwerdhon y’n pennskol. Mstr. Ó Snodaigh a leveris bos diswaytys an gemmynieth a gews Iwerdhonek der appoyntyans a lewydh na yll devnydhya Iwerdhonek y’n pennskol diwyethek unnik yn Iwerdhon y’n kynsa tro a-ban veu fondys an Stat.

Y’n seythun usi passys, Ollscoil na Gaillimhe a ordenas appoytyans a brofessor David J Burn a Newcastle yn Pow Sows avel y beswardhegves lewyer. Hemm yw an kynsa tro a-dhia mil, naw kans hwegh warn ugens ma nag esa lewyer diwyethek dhe’n pennskol, ha Sinn Féin a lever bos hemma ‘kamm bras war-dhelergh’ yn dasserghyans a Iwerdhonek ha’n Gaeltacht.

Yn-medh Mstr. Ó Snodaigh: ‘Re bo sewen bras dhe Brofessor Burn yn y soedh nowydh mes klerder ynniadow yw res rag an gemmynieth a gews Iwerdhonek.’ Yn mil, naw kans hwegh warn ugens, an Governans y’n termyn na a wrug ambos laghel bos res den diwyethek y’n soedh, mes yn dew vil ha seytek an ambos na a veu gorfennys.

Kannas Conradh na Gaelige, Róisín Ní Chinnéide, a leveris: ‘Y fydh res an pennskol y honan dhe dhiskwedhes y omrians dhe dhiogeledh an Yeth. Mar ny yll gul meni aga negys gans soedhogyon an pennskol yn Iwerdhonek, res yw dhe wovynn mar kyll pesya an pennskol dhe leverel bos ev diwyethek yn hwir.’

Sinn Féin re wovynnas an pennskol dhe brovia styryans a’n pyth a wra pennskol diwyethek.

Yn Alban – STV

Syrr David Attenborough, nownsek ha peswar ugens bloedh, re ros hanow dhe’n kynsa erik a veu genys yn neyth a Er Owrek a veu dros yn Alban avel rann a argerdh dhe witha an eghenn.

An hanow a ros ev dhe’n edhen o ‘Princeling’ yn Sowsnek hag ev a leveris bos hemma arwoedh a wovenek rag dasserghyans an eghenn. Ev a leveris ‘keslowena dhe’n dus oll a wrug rann dhe weres gans dineythyans a’n er owrek yowynk ma. Pur boesek yw dhe leverel yn ughel bos an sewena ma siwyans an skoedhyans a dhegemmersyn ni a-dhiworth an gemmynieth, kesparethow, oberoryon hag ordenoryon. Ni a woer i dhe vos yntannys ynwedh dre’n nowodhow hedhyw ha ni a wayt oberi gansa i ha tus nowydh dhe dhrehevel agan sewena.’

Kadoryer an ragdres, Michael Clarke, a leveris: ‘Pes da dres eghenn on ni dhe dhynnerghi Princeling hag y fia da genev aswonn gras dhe Syrr David Attenborough, hag oll a’gan kesoberoryon ha skoedhoryon rag aga gweres dhe wul an hwarvos a-vri ma.’

Yn Manow – Manow Hedhyw

Deg warn ugens ragdres re beu dewisys rag bos rann a dowlenn veur rag solempnya Yeth Mannow nessa blydhen.

An dowlenn yw henwys Treisht hwegh warn ugens, hag yth yw rann a Blein ny Gaelgey – Blydhen Yeth Mannow dew vil hwegh warn ugens.

Alusennedh Gonisogeth Mannow re dhewisis an tybyansow wosa degemmeres moy ages peswar ugens profyans a-dhiworth tus, negysyow, ha bagasow kemmyniethek. I a lever an siwyans o kemmysk golusek hag awenek a dybyansow rag aweni tybyansow nowydh a-dro dhe Vanowek.

Pub ragdres a vydh degemmeres pymp kans peuns rag y skoedhya. Yn mysk an tybyansow yw traow haval orth; Lymnansow yn spasow poblek a dhevnydh an Yeth, kanow nowydh rag keuryow skol, ilow yn skolyow meythrin, fentenyow nowydh rag stevellow-klass yn skolyow, podkastow rag tus yowynk hag dyskansow warlinenn.

Doktour Breesha Maddrell, lywydh Gonisogeth Mannow a leveris: ‘Pes da en ni yn hwir dhe weles profyansow a-dhiworth meur a dus na wrug omvyska y’n Yeth kyns hag i awenys gans tybyans a Vlydhen rag Yeth Mannow.’

Nowodhow an Seythen

Yma finweth isella nowydh dhe rannow fordh veur yn Kernow rag may fo gwellhes salowder.
Deg milder warn ugens yw an ughella toth war an A-etek-warn-ugens dres Resteudhi ha Lannergh lemmyn.
Tri-kwarter-milvil peuns a veu spenys war wellhe salowder an fordh ma gans National Highways.
***
Yma own towl chiow nowydh ogas dhe Druru a wra distrui tyller gonisogethek a Gernow.
Tewlys yw drehevel deg chi ha tri ugens dhe Blen an Gwari ryb an plen an gwari istorek y honan.
Tus an kyrghyn a lever an chiow a via gorrys y’n le kamm – byttegyns, displegoryon an tyller a lever i dhe dhifresya istori an tyller.
***
Yth esa le a omdhon-gorth-sosyel dhe wool Boardmasters hevlena.
Ordenoryon a lever nag esa diwes spikys vydh ha le a hwarvosow drugys ena.
Nag esa denvydh gorrys dhe glavji dres an pymp dydh na hen.
***
Hwarvedhyans re beu synsys yn unn verkya dew-kans bledhen a-dhia prys-skrifa Trelawny.
Revrond Robert Stephen Hawker o pronter Logmorwenn ynter mil-eth-kans-peswarthek-warn-ugens ha pymthek-ha-tri-ugens… hag ev a skrifas an gan mil-eth-kans-pymp-warn-ugens.
Pobel a guntellas y’n Gresen Gemeneth Logvorwenn dhe govhe bewnans an pronter.
Ymons ow kovhe bledhen y vernans ynwedh nans yw deg-bledhen-ha-seyth-ugens.
***
Henn yw oll an seythen ma
Y fydh moy nessa seythen